Ερευνητική πρωτοβουλία χαρτογράφησης της εξάπλωσης των ξενικών θαλάσσιων ειδών

Ο Υδροβιολογικός Σταθμός Ρόδου του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΥΣΡ/ΕΛΚΕΘΕ)
συμβαδίζοντας με τις νέες τάσεις στην έρευνα των βιολογικών εισβολών και την παρακολούθηση των
ξενικών/χωροκατακτητικών ειδών, επιστρατεύει την επιστήμη των πολιτών για την αξιοποίηση
καταγραφών από ξενικά είδη στις ελληνικές θάλασσες. Είναι γνωστό ότι η έγκαιρη αναφορά της
παρουσίας ενός νέου ξενικού είδους μπορεί να συμβάλλει στον περιορισμό των δυσμενών επιπτώσεων
της εδραίωσης του. Η Ρόδος, λόγω της ιδιαίτερης θέσης της στο νοτιοανατολικό Αιγαίο, αποτελεί την
συχνότερη πύλη εισόδου στα ελληνικά (και κατ’ επέκταση στα ευρωπαϊκά) νερά για θαλάσσια ξενικά
είδη από την Ερυθρά Θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό. Η συγκεκριμένη ερευνητική δράση του
ΥΣΡ/ΕΛΚΕΘΕ λοιπόν προωθεί τη συμμετοχή πολιτών-επιστημόνων στην έρευνα της εξάπλωσης των
ξενικών ειδών στις ακτές της Ρόδου και των γύρω νησιών και αποσκοπεί στη συλλογή των πολύτιμων
δεδομένων καταγραφής τους.
Ξενικό ή αλλόχθονο ονομάζεται ένα είδος που έχει επεκταθεί σε περιοχές εκτός της φυσικής του
εξάπλωσης, μέσω ανθρωπογενών δραστηριοτήτων (π.χ. ναυσιπλοΐα, εμπόριο, τουρισμός, εμπόριο
κατοικίδιων ζώων). Τις τελευταίες δεκαετίες λόγω της εντατικοποίησης του εμπορίου και των
ανθρώπινων μετακινήσεων, αλλά και της κλιματικής αλλαγής (άνοδος θερμοκρασίας θαλάσσιων
υδάτων) έχει αυξηθεί ραγδαία ο αριθμός των βιολογικών εισβολών σε παγκόσμια κλίμακα. Στη
Μεσόγειο υπολογίζεται πως έχουν εισέλθει περίπου 1.000 θαλάσσια ξενικά είδη, εκ των οποίων
περισσότερα από 300 έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα. Μάλιστα, ένα μεγάλο ποσοστό των καταγραφών
αυτών έλαβαν χώρα πρώτη φορά στη Ρόδο. Η εξάπλωση ορισμένων ξενικών ειδών, των λεγόμενων
χωροκατακτητικών (ΧΞΕ), έχει συντριπτικές συνέπειες για την βιοποικιλότητα (θήρευση ή εκτοπισμός
αυτόχθονων ειδών, τροποποίηση τροφικού πλέγματος, μετάδοση παράσιτων και ασθενειών), αλλά και
για την αλιεία (καταστροφή αλιευτικού εξοπλισμού, μείωση εμπορικού αλιεύματος).
Σελ. 2/2
Ως επιστήμη των πολιτών (citizen science) ορίζεται η συμμετοχή των πολιτών στην επιστημονική
έρευνα. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας και η αυξημένη χρήση του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής
δικτύωσης τα τελευταία χρόνια έχει επιτρέψει σε λουόμενους, δύτες και αλιείς, ερασιτέχνες και
επαγγελματίες, να εντρυφήσουν στην επιστημονική έρευνα. Η εμπλοκή των πολιτών-επιστημόνων στην
παρακολούθηση της βιοποικιλότητας παρέχει μεγάλο όγκο δεδομένων, τα οποία η επιστημονική
κοινότητα όλο και πιο συχνά φαίνεται να αξιοποιεί, ειδικά για τη μελέτη των ξενικών ειδών.
Αυτή η ερευνητική πρωτοβουλία χαρτογράφησης της εξάπλωσης των ξενικών θαλάσσιων ειδών
υλοποιείται από τον Υδροβιολογικό Σταθμό Ρόδου και το Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας του ΕΛΚΕΘΕ σε
συνέργεια με τη βάση δεδομένων του ΕΛΚΕΘΕ για τα ξενικά είδη (ELNAIS). Αποτελεί παραδοτέο του
ερευνητικού προγράμματος του ΥΣΡ/ΕΛΚΕΘΕ με τίτλο «Ανάπτυξη των υποδομών, του ανθρώπινου
δυναμικού, της θαλάσσιας έρευνας και της καινοτομίας του ΕΛΚΕΘΕ στην Περιφέρεια Νότιου Αιγαίου».
Υλοποιείται στο πλαίσιο της Δράσης «Ανάπτυξη των Υποδομών Έρευνας και Καινοτομίας» (Πράξη με ΟΠΣ
5045792), χρηματοδοτείται από το ΕΠ «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» και
συγχρηματοδοτείται από την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής
Ανάπτυξης).
Μπορείτε να μεταβείτε λοιπόν στη φόρμα καταγραφής δεδομένων για την παρουσία ξενικών ειδών
όπου μπορείτε να αποστείλετε τα δεδομένα σας: https://cutt.ly/20GVRrP
Διαβάστε τον οδηγό ασφαλούς και ορθής φωτογράφισης θαλάσσιων οργανισμών:
https://cutt.ly/H0GVD5r
Επίσης μεταβείτε στο παράλληλο project μας στην πλατφόρμα iNaturalist, όπου μπορείτε να
περιηγηθείτε σε χιλιάδες καταγραφές ξενικών και κρυπτογενών ειδών σε ελληνικά ύδατα:
https://cutt.ly/w0GVKCn