ΤΟ ΠΙΟ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ ΕΜΒΟΛΙΟ
Η καθημερινότητα δεν παύει να μας εκπλήσσει, όσο υποψιασμένοι κι αν έχουμε γίνει. Τα τελευταία γεγονότα παιδικής εγκληματικότητας και ωμής βίας που είδαν το φως της δημοσιότητας, προκαλούν αν μη τι άλλο ισχυρό σοκ και έντονο σκεπτικισμό για την πορεία μας ως κοινωνία. Έφηβοι με όπλα, οργανωμένοι σε συμμορίες ή δρώντας αυτόνομα, σκορπούν τρόμο σε συνομηλίκους τους αλλά και σε όποιον θεωρούν εχθρό τους.
Πίσω από αυτά τα φαινόμενα δεν βρίσκεται κάποια επιδημία ή μια ομαδική παράνοια, αλλά μια άλλη, πιο ύπουλη απειλή: το "εμβόλιο" της βίας που καλλιεργείται μέσα από τον σύγχρονο τρόπο ζωής με τα κοινωνικά δίκτυα και τη συλλογή ψηφιακών επικροτήσεων της όποιας παραβατικής συμπεριφοράς. Αυτή η επικίνδυνη "ένεση" βίας επηρεάζει τη συνείδηση των νέων, διαστρεβλώνει τις αξίες τους και τους καθιστά ανεκτικούς απέναντι στην επιθετικότητα και την ωμή βία.
Το φαινόμενο δεν είναι κάτι καινούργιο. Η επιρροή των ΜΜΕ και της τηλεόρασης στη διαμόρφωση του χαρακτήρα των νέων είναι γνωστή εδώ και δεκαετίες. Όμως, τα τελευταία χρόνια, με την εκρηκτική άνοδο των κοινωνικών δικτύων, η κατάσταση έχει ξεφύγει. Τα νέα παιδιά εκτίθενται καθημερινά σε περιεχόμενο βίας, είτε μέσα από βίαιες ταινίες και βιντεοπαιχνίδια, είτε, ακόμη χειρότερα, μέσα από βίντεο πραγματικής βίας που αναπαράγονται με στόχο να δημιουργήσουν εντυπωσιασμό και να "γίνουν viral". Οι νέοι πλέον δεν παρακολουθούν απλώς τη βία, αλλά συμμετέχουν σε αυτή για να δημιουργήσουν δικό τους περιεχόμενο, προκειμένου να κερδίσουν προβολές, likes και followers.
Τα λάθος πρότυπα είναι ένας από τους κύριους λόγους που οι νέοι γίνονται πιο ανεκτικοί στη βία. Οι ήρωες των ταινιών και των βιντεοπαιχνιδιών προβάλλονται ως ανίκητοι και αήττητοι, συνδέοντας τη βία με την επιτυχία και την υπεροχή. Παιδιά και έφηβοι που ταυτίζονται με αυτούς τους ήρωες προσπαθούν να μιμηθούν τη συμπεριφορά τους, θεωρώντας ότι η βία είναι ένα μέσο επίλυσης διαφορών ή ένας τρόπος να αποκτήσουν κύρος και αναγνώριση. Τα κοινωνικά δίκτυα ενισχύουν ακόμα περισσότερο αυτό το φαινόμενο, καθώς η αναπαραγωγή σκηνών βίας γίνεται με σκοπό να προσελκύσει το ενδιαφέρον του κοινού, οδηγώντας τους νέους στο να βλέπουν τη βία ως μια αποδεκτή μορφή ψυχαγωγίας και αυτοπροβολής.
Ένας επιπλέον παράγοντας που συμβάλλει στην κλιμάκωση της βίας είναι η ψευδαίσθηση της ανωνυμίας που προσφέρουν τα social media. Κρυμμένοι πίσω από μια οθόνη, αισθάνονται ότι μπορούν να πουν και να κάνουν πράγματα χωρίς συνέπειες. Αυτό ενισχύει τις επιθετικές συμπεριφορές, καθώς η αίσθηση του άμεσου αντίκτυπου των πράξεών τους χάνεται. Η βία, είτε σωματική είτε λεκτική, ασκείται μέσω διαδικτυακών πλατφορμών χωρίς τον φόβο της τιμωρίας. Η εύκολη πρόσβαση σε περιεχόμενο βίας, η ευκολία διαμοιρασμού και η δυνατότητα να παραμένει κανείς ανώνυμος ενθαρρύνουν την “δημιουργία περιεχομένου”.
Πίσω απ’ αυτό όμως, όπως πολλές φορές έχει τονιστεί μέσα από τη στήλη, υπάρχει μια ανάγκη για προσοχή. Τα παιδιά μεγαλώνουν σχεδόν μόνα τους μέσα σε μια κοινωνία που πέραν των δυσκολιών της καθημερινότητας, αναπαράγει ως αξίες το κέρδος και την αναγνωρισιμότητα. Ενώ η επικοινωνία είναι εύκολη με τις σύγχρονες τηλεπικοινωνίες, η πραγματική επικοινωνία μεταξύ μας έχει χαθεί. Η παθητικότητα με την οποία αντιμετωπίζουμε το όποιο δυσάρεστο και αρνητικό γεγονός και η ψευδαίσθηση ότι επειδή το σχολιάζουμε έχουμε κάνει το χρέος μας στην κοινωνία, μας έχουν φέρει σε αυτό το σημείο μηδέν.
Οι θεσμοί που βρίσκονται σε μόνιμη αφασία τα τελευταία χρόνια, με εμφανή την αδυναμία να ανταποκριθούν επαρκώς στο ρόλο τους, δεν μπορούν να κατανοήσουν το μέγεθος του προβλήματος και να πάρουν δραστικά μέτρα. Μέτρα που θα χτυπήσουν το κακό στη ρίζα του και όχι με τη κλασική μορφή τιμωρίας που τελικά ενισχύει το φαινόμενο ακόμα περισσότερο. Δεν είναι όλα αριθμοί και δεν λύνονται όλα με δημοσιονομικά μέτρα. Κάποια προβλήματα χρειάζονται τον παράγοντα άνθρωπο. Αυτόν που κοιτάζει με λύπη κι απορία τη ζωή του κι αναρωτιέται αν θα βγάλει μια μέρα ακόμα.
Από τη στήλη "ΨΙΛΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ" στη ΡΟΔΙΑΚΗ της Κυριακής
