«Χωροταξικό» Δήμου Ρόδου.
Βάλτε τώρα που γυρίζει…
- Faites vos jeux mesdames et messieurs. Ladies and gentlemen, bet please!
- Ποντάρω 5 μάρκες στο 2.
- Ο κύριος;
- 7 μάρκες στο 6.
- Ο κύριος;
- 15 μάρκες στο 3.
- Ο κύριος;
- 6 μάρκες στο μαύρο.
- Αυτό το χρώμα δεν παίζει κύριε. Το βάλαμε στα κάγκελα!..
- Τότε στο κόκκινο
- Ούτε αυτό κύριε, αφού λείπει το μαύρο. Σε λίγο εξ’ άλλου θα εξαφανισθεί κι’ αυτό. Ακραίο βλέπετε. Μα πού ζείτε;
…Προκρούστη, θεέ, κόψε τα άκρα σαν χασέ, ακούγεται φωνή απ’ το βάθος..
- Βάλτε τώρα που γυρίζει κυρίες και κύριοι!
- Όχι στο 31 κύριε, δεν θα κερδίσει ποτέ, λέει ο διπλανός. Μικρά νούμερα είπαμε, ακούστε με που σας λέω.
- Τότε να ποντάρω στο 4; Έχει πιθανότητες;
- Αρκετές.
- 9 μάρκες στο 4 παρακαλώ.
- Rien ne va plus mesdames et messieurs. No more bets please!
Τελείωσαν τα πονταρίσματα, η αγωνία μεγάλη στους παίχτες, τελευταίες στροφές της ρουλέτας, η μπίλια αναπηδά στα νούμερα, αχ παραλίγο, ακούγεται από απέναντι, έλα, έλα, έλα, ναι, ναι, ναι, φτου σου πάλι στο ζερό. Τα παίρνει όλα η μπάνκα!...
Λυπάμαι, αλλά δεν βρήκα κάτι λιγότερο σκωπτικό για να περιγράψω το πώς αντιμετωπίζονται στη χώρα μας μείζονος σημασίας θέματα που αφορούν στην αυτοδιοίκηση, τα οποία διαρκώς μεθοδεύονται έτσι που στο τέλος να τα παίρνει όλα η «μπάνκα», δηλαδή το κράτος. Κάπως έτσι στήθηκε ο Καλλικράτης 1, έτσι κατά πως φαίνεται και ο Καλλικράτης 2.
Πολύς λόγος λοιπόν για το σχεδιαζόμενο νέο «χωροταξικό» της Α βάθμιας αυτοδιοίκησης δηλαδή στο πόσα κομμάτια θα κοπεί ο μπακλαβάς του νησιού της Ρόδου και κατά που θα γέρνει το ταψί για να πάει το πιο πολύ σιρόπι…
Ο Δήμοι του νησιού, σε διάστημα ολίγων ετών, από 10 έγιναν ένας και από ένας φημολογείται ότι θα γίνουν τρεις ή τέσσερις για να καταλήξουν ίσως σε μερικά χρόνια (με δεδομένη την κυκλοθυμική μας διάθεση) πάλι στους δέκα ή όπου εν τέλει κάτσει η μπίλια. Σε δουλειά να βρισκόμαστε!.. Από τον «Καποδίστρια» του 19ου μ.Χ. αιώνα, πήγαμε στον «Καλλικράτη» του 5ου π.Χ. αιώνα για να καταλήξουμε, ποιος ξέρει, ίσως στον «Χαμουραμπί» του 18ου π.Χ. αιώνα κάπου εκεί στη Βαβυλωνία!..
Η νέα λοιπόν «διοικητική μεταρρύθμιση» προ των πυλών!
Από το πλουσιότατο Ελληνικό λεξιλόγιο, με την πάροδο των ετών πολλές λέξεις παραφράσθηκαν, αλλά η λέξη που σίγουρα έχει χάσει τα τελευταία χρόνια τελείως το νόημά της, είναι η «μεταρρύθμιση» που τείνει να εξομοιωθεί με τη λέξη «απορρύθμιση».
Δεν θα μπω στη διαδικασία να επιχειρηματολογήσω για το νέο προτεινόμενο «χωροταξικό» (ειρήσθω εν παρόδω, ο όρος αυτός είναι από αδόκιμος έως αστείος) του νησιού για την πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση. Θα επισημάνω μόνο ότι τα λάθη του παρελθόντος δυστυχώς διαιωνίζονται, διότι λείπει η «αρχή», το θεωρητικό και πρακτικό δηλαδή υπόβαθρο πάνω στο οποίο μπορεί να εδράζεται με ασφάλεια η κάθε αντίστοιχη πρωτοβουλία. Ακόμη και αυτό όμως να υπάρξει κάποια στιγμή, θα είναι απλά για νομιμοποίηση προειλημμένων αποφάσεων, όπως συνήθως γίνεται. Μακάρι να διαψευσθώ.
Θα αναφερθώ συνοπτικά στο προαπαιτούμενο αυτό υπόβαθρο.
Για να μπορέσουμε να μιλάμε για «διοικητική μεταρρύθμιση» και να σχεδιάσουμε τα στάδιά της, τελευταίο εκ των οποίων είναι το λεγόμενο «χωροταξικό», πρέπει κατ’ αρχήν να αποσαφηνισθούν βασικές έννοιες, όπως αυτή του «κράτους», έννοια η οποία δυστυχώς έμεινε αμετάβλητη από καταβολής της σύγχρονης Ελλάδας παρά τις όποιες «εκσυγχρονιστικές» προσπάθειες έγιναν κατά καιρούς.
«Κράτος» λοιπόν στη χώρα μας σημαίνει τα περί την πρωτεύουσα της χώρας τεκταινόμενα και απεικονίζεται σε διοικητικούς μηχανισμούς εκπορευόμενους από τα διάφορα Υπουργεία. Οι μηχανισμοί αυτοί εκτείνονται το πολύ σε επίπεδο σημερινής Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Οι υπόλοιπες διοικητικές βαθμίδες που συγκροτούν τη σημερινή Τοπική Αυτοδιοίκηση Α και Β βαθμού δηλαδή την προμετωπίδα της Ελληνικής επικράτειας, αντιμετωπίζονται σαν κάτι ξέχωρο, περίπου σαν αναγκαίο κακό και σαν μηχανισμοί μη δυνάμενοι να προγραμματίσουν και να υλοποιήσουν αναπτυξιακούς στόχους.
Το κράτος όμως είναι δυναμική και όχι στατική έννοια.
Έτσι, η Τοπική Αυτοδιοίκηση ως προς το διοικητικό της σκέλος πρέπει να αποτελεί συνέχειά του με άλλη όμως ιδιότητα και αποστολή. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση στο σκέλος αυτό πρέπει να εξειδικεύει, να δρα κανονιστικά και να εφαρμόζει τις γενικές κατευθύνσεις ανάπτυξης που σε επιτελικό επίπεδο και μόνο πρέπει να εκπονούνται κεντρικά, από το σημερινό δηλαδή κράτος.
Επομένως, το κράτος ως προς τη διοικητική διάρθρωση δεν μπορεί να αποτελεί μηχανισμό δυο μέτρων και δυο σταθμών αλλά εντεταγμένο σε μια ενιαία λογική και σχέση με τη Τ.Α.
Έτσι, ο ρόλος των Υπουργείων είναι να μελετούν και να δίνουν κατευθύνσεις ανάπτυξης στρατηγικού χαρακτήρα σε επί μέρους τομείς για ολόκληρη τη χώρα, κατευθύνσεις οι οποίες εξειδικεύονται, εμπλουτίζονται και υλοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές της εγγύτητας και της επικουρικότητας στο σύνολό τους από τις αμέσως επόμενες βαθμίδες διοίκησης που αποτελούν οι ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού, όπως εξ΄άλλου συμβαίνει εδώ και πολλές δεκαετίες (για να μην πω αιώνες) στις πραγματικά ανεπτυγμένες κοινωνίες. Ενίοτε δε αυτή η σχέση μπορεί να είναι και ανάστροφη.
Επιπρόσθετα, ο διοικητικός μηχανισμός των ΟΤΑ πρέπει να έχει δυνατότητα παραγωγής και θεσμοθέτησης κανονιστικών πράξεων σε κρίσιμους αναπτυξιακούς τομείς.
Μόνο αν δούμε επομένως τη διοικητική δομή της χώρας κάτω από αυτό το πρίσμα μπορούμε να περάσουμε στο επόμενο στάδιο δηλαδή στη «διοικητική μεταρρύθμιση» με την πραγματική πλέον έννοια του όρου.
Στην τελευταία αναθεώρηση του Συντάγματος δεν επιχειρήθηκε για μια ακόμη φορά η ευθεία αναγνώριση των αρμοδιοτήτων της Τ.Α. σε σχέση με τις λεγόμενες κρατικές, αλλά επαφίεται και πάλι στη διακριτική ευχέρεια του κεντρικού κρατικού μηχανισμού να αποκεντρώνει αρμοδιότητες προς την Τ.Α. (αρθρ. 102) τις περισσότερες φορές δίκην ελεημοσύνης. Αυτό έγινε και στον «Καλλικράτη», δίχως όμως να αποκεντρωθούν οι αναλογούντες πόροι, πολύ φοβάμαι εσκεμμένα προκειμένου να εκτεθεί για μια ακόμη φορά η Τ.Α. και κυρίως η πρωτοβάθμια που «ζητάει, ζητάει, αλλά δεν μπορεί»…
Θεωρούμε ότι στην επόμενη Συνταγματική Αναθεώρηση, η σχέση «κράτους – Τ.Α» θα πρέπει να είναι η κορυφαία προτεραιότητα. Αναθεωρητέο πρέπει να είναι επίσης και το αρθ. 24 στο σκέλος που αφορά στις πολεοδομικές αρμοδιότητες. Το άρθρο αυτό έπεσε «θύμα» διαφόρων «ερμηνειών» και παρερμηνειών οι οποίες στο τέλος μετατράπηκαν σε επικρατούσα πρακτική, νομολογία και νομοθεσία που οδηγεί σε στρεβλώσεις, κωλυσιεργίες και συγκεντρωτισμό με τραγικά επακόλουθα στην αναπτυξιακή διαδικασία. Με την προσθήκη λίγων λέξεων στην νέα του διατύπωση μπορεί να αλλάξει η τραγική «πολεοδομική - χωροταξική αρρυθμία» της νεώτερης Ελλάδας. Ήρθε η ώρα να ανοίξουμε αυτόν τον πραγματικά μεταρρυθμιστικό διάλογο.
Αν δεν γίνουν οι προαπαιτούμενες αυτές ενέργειες, τότε ότι και να συζητάμε για «διοικητικές μεταρρυθμίσεις» και «χωροταξικά» των Δήμων, είναι σε δουλειά να βρισκόμαστε.
Έτσι, το δίλλημα ένας ή τρεις ή δεκατρείς σε σχέση με τους Δήμους του νησιού, είναι πιστεύω ένα πλαστό δίλλημα. Η ουσία είναι ότι το υπόβαθρο πάνω στο οποίο εδράζεται εν γένει η αυτοδιοίκηση, είναι φτιαγμένο πάνω σε υλικά που έχουν προ καιρού «ροκανισθεί» από τη «μπάνκα», γι’ αυτό και το εποικοδόμημα είναι ανά πάσα στιγμή στον αέρα και θα συνεχίσει να είναι αν δεν εξυγιάνουμε πρώτα τα θεμέλια όπως παραπάνω συνοπτικά περιγράψαμε.
Προχωρημένα πράγματα θα μου πείτε; Ίσως. Αν δεν γίνει όμως αυτό τότε θα ισχύει συνεχώς το απίθανο «και στραβός είναι ο γιαλός και στραβά αρμενίζουμε»…
12.10.11
Πάνος Βενέρης
