Alekkos ο Αμερικάνος, έτσι έμεινε γνωστός ο ταλαντούχος κατάσκοπος της O.S.S. (Office of Strategic Services), της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών, προδρόμου της CIA. Πρόκειται για τον Οθείτη Αλέξανδρο Γεωργιάδη, τον επέλεξαν για να βοηθήσει την αντίσταση στον Έβρο και να ανακόψει την τροφοδοσία των Γερμανών με τουρκικό χρώμιο, ένα μετάλλευμα απαραίτητο για την παραγωγή ανοξείδωτου χάλυβα.
Είναι χαρακτηριστικά τα δεδομένα του 1943, τότε η Γερμανία είχε καταφέρει τη μεγαλύτερη δυνατή μεταφορά χρωμίου με 117 σιδηροδρομικές αποστολές και 1.250 φορτηγά να διασχίζουν τον Έβρο και να τραβούν στα Γερμανικά εργοστάσια.
Σύμφωνα με την απόρρητη έκθεση του τότε αμερικανού πρεσβευτή L. Steinhardt και του βρετανού ομολόγου του Sir G. Clerk από την Αγκυρα, η τροφοδοσία της Γερμανίας, με χρώμιο από την Τουρκία, θα μπορούσε να εμποδισθεί μόνο αν καταστρεφόταν με σαμποτάζ το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο της κοιλάδας του Εβρου. Σε αυτό συμφώνησε τον Ιανουάριο του 1943 και η Σοβιετική Ενωση (Hull Memoirs, vol. ΙΙ, p.p. 1371 - 1372).
Η επίλεκτη και φανατική γερμανική μονάδα των Ες-Ες είχε καταφτάσει στο Σουφλί το Καλοκαίρι του 1943, με σκοπό την ενίσχυση της γερμανοαυστριακής «φρουράς» που ήταν ήδη στην περιοχή.
Την Ανοιξη της ίδιας χρονιάς, χωρίς καθυστέρηση αρχίσει και η μαζική οργάνωση εργατών, αγροτών, βοσκών αλλά και επιστημόνων (γιατροί, νομικοί, εκπαιδευτικοί κ.ά.) στο αντάρτικο του νομού Έβρου. Το Αρχηγείο του 81ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, από την αρχή του απελευθερωτικού αγώνα είχε την έδρα του στα βουνά της Γκύμπρενας, μιας βουνοκορφής 8 χιλιόμετρα από το Σουφλί.
Η επιλογή του Αλ. Γεωργιάδη να σταλεί με διπλωματικό διαβατήριο, μετά από συμφωνία της υπηρεσίας του με τη βασιλική κυβέρνηση Καΐρου, στην Αδριανούπολη έγινε, σύμφωνα με την ιστορικό και διευθύντρια του ιστορικού αρχείου του υπ. Εξωτερικών κα Φωτεινή Τομαή, γιατί ο Καρπάθιος διέθετε ένα βασικό προσόν, μα δεν ήταν άλλο από την ελληνική γλώσσα, που ήταν η μητρική, για τον χαρισματικό Αμερικάνο αξιωματικό.
Επισήμως η ελληνική πρεσβεία στην Άγκυρα τον διαπίστευσε ως γραμματέα του προξενείου Αδριανουπόλεως. Οπως ανέφερε ο διευθυντής του προξενείου Γ. Καλούτσης, με τον οποίο ο Γεωργιάδης ήρθε πολλές φορές σε ρήξη, σε έγγραφό του προς τον έλληνα πρεσβευτή Π. Ραφαήλ στην Αγκυρα, «...ο διορισμός ούτος εγένετο ίνα διευκολυνθή η εγκατάστασις πράκτορος της ΟΣΣ πλησίον των τουρκικών συνόρων προς Ελλάδα και Βουλγαρίαν ίνα καταστή δυνατή εκ της επικαίρου εκείνης θέσεως, η οποία άλλως θα ήτο απρόσιτος εις αμερικανικήν υπηρεσίαν, δοθέντος ότι η Τουρκία δεν στέργει την ίδρυσιν νέων προξενείων εν Θράκη, η συλλογή πληροφοριών περί της εν Νομώ Εβρου και Βουλγαρία καταστάσεως!..».
Έτσι το καλοκαίρι του 1943, έφτασε στην Αδριανούπολη ο Ελληνοαμερικανός Ταγματάρχης του OSS, Αλέκος Γεωργιάδης και ήρθε σε επαφή με τον Κρίτωνα (Βαγγέλης Κασάπης), τον διοικητή του 81ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Έπειτα από πολλές ώρες κουβέντας, αμοιβαίας αναγνώρισης και αποδοχής αποφασίζουν να συνεργαστούν.
Ο Γεωργιάδης μπορούσε να διαχειριστεί εξίσου καλά τις επαφές με τους Αντάρτες, όπως και με τους προϊσταμένους του, στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, πολύ σύντομα ξεκίνησε να στέλνει πολεμικά εφόδια και χρήματα.
Ο Έβρος είναι ο βορειοανατολικότερος νομός της Ελλάδα και συνορεύει στις δύο του πλευρές με βουλγαρικὀ και τουρκικό έδαφος. Η αποστολή του καρπάθιου πράκτορα στην περιοχή τελικά έγινε αναπόσπαστο στοιχείο ενός ευρύτερου σχεδίου της OSS, στόχος ήταν να σαμποτάρουν δύο βασικές γέφυρες της σιδηροδρομικής γραμμής που συνδέει την Τουρκία με τη Θράκη και από εκεί την υπόλοιπη Ευρώπη.
Ο Ελληνοαμερικάνος αξιωματικός της OSS έμοιαζε με τον ήρωα του Όμηρου, ένας άλλος Οδυσσέας που αντί για Ιθάκη είχε όνειρο την Κάρπαθο!
Ο Alex γεννήθηκε στο χωριό Όθος της Καρπάθου στις 21 Μαρτίου 1898,
γιος της Βαρβάρας και του Γιώργου. Αφού ολοκλήρωσε το δημοτικό σχολείο στο χωριό του και με τους Ιταλούς να καταλαμβάνουν τα Δωδεκάνησα, ο έφηβος Γεωργιάδης βρέθηκε στην Αθήνα να σπουδάζει στην εμπορική σχολή και από εκεί, το 1916, ταξίδεψε για την άλλη άκρη του Ατλαντικού. Νέα πατρίδα το Μπρίτζβιλλ του Πίτσμπουργκ, εκεί σπούδασε Ηλεκτρολογία, στο πανεπιστήμιο του Καρνέιγ. Δούλεψε στο αντικείμενο του, όμως ποτέ δεν παραμέλησε, ούτε και άφησε στη σκιά τον τόπο της καταγωγής του.
Ενεργό μέλος του συλλόγου Οθειτών Όμηρος, μέλος της ΑΧΕΠΑ, επίσης μέλος του καθεδρικού ναού του Αγίου Νικολάου του Πίτσμπουργκ, μα και ιδρυτικό μέλος του Παγκαρπαθιακού Εκπαιδευτικού Συλλόγου Αμερικής (ΚΕΠΑ), όπως καταγράφεται στο πρώτο επίσημο πρακτικό, το 1928.
Οι πληροφορίες φθάνουν σε εμάς από τον συγγραφέα, φίλο και συνεργάτη του Αλ. Γεωργιάδη σε θέματα των αποδήμων και της ΚΕΠΑ, Μιχάλη Π. Χιώτη και όπως χαρακτηριστικά αναφέρει σε ένα απόσπασμα:
´´ Ο Γεωργιάδης απεύφευγε συστηματικά τα αξιώματα του Συλλόγου και ικανοποιείτο να εργάζεται κατά τρόπο αφανή, για το καλό του συνόλου. Καυτηρίαζε πάντοτε την αλαζονεία και τη διχόνοια και καλλιεργούσε την ομόνοια και την αγάπη στα μέλη της ΚΕΠΑ´´.
Από το 1942 βρέθηκε να υπηρετεί στον Αμερικάνικο στρατό και στην υπηρεσία πληροφοριών OSS, ενώ για την πετυχημένη θητεία του βραβεύτηκε με τα μετάλια Legion of Merit και Bronze Star.
Μετά την αποστολή στο Έβρο επέστρεψε στην Αμερική και το 1949 παντρεύτηκε την Μαρία Γκρατσιάνη και μαζί απέκτησαν δυο αγόρια.
Ένα λαμπρό μυαλό, ένας ξεχωριστός Καρπάθιος που το χαρακτήριζε η ουσιαστική δράση, η ενσυναίσθηση και η διαρκή προσφορά μα ταυτόχρονα και η ταπεινότητα, μια αλάνθαστη συνταγή για τους πρωτοπόρους που προβλέπουν μέσα στο κοινό καλό την αληθινά θετική εξέλιξη της κοινωνίας.
Οι πληροφορίες για τη δράση του, εκτός από τα αμερικάνικα αρχεία που άνοιξαν τα τελευταία χρόνια, φθάνουν σε εμάς από το μοναδικό βιβλίο ντοκουμέντο για το κίνημα της Εθνικής Αντίστασης στον Έβρο, το δίτομο έργο του Βαγγέλη Κασάπη (του Κρίτωνα) με τίτλο: “Στον κόρφο της Γκύμπρενας”. Εκεί ο Παύλος Θ. Σούλης περιγράφει τον Αμερικάνο πράκτορα:
«Ψηλός, σπαθάτος, φορούσε στρατιωτική στολή και οβάλ μυωπικά γυαλιά που πίσω από αυτά φαίνονταν δυο ανήσυχα μάτια. Μετρημένος στα λόγια, μιλούσε με ευθύτυτα και χωρίς επιφυλάξεις δίνοντας την εντύπωση ανθρώπου που πίστευε στα όσα έλεγε και ήταν αποφασισμένος να τα πραγματοποιήσει. Έκτοτε βλεπόμαστε τακτικά και τα λέγαμε. Μεγαλύτερος μου σε ηλικία ήξερε πιο πολλά από μένα. Για αυτό δε θέλησα να χάσω την ευκαιρία. Μου ήταν γνωστή η δράση του τα δυο χρόνια που έζησε το αντάρτικο του Έβρου, από τη γέννηση έως την άνδρωση του που σε αυτό ως ένα μεγάλο βαθμό συνέβαλε και ο ίδιος.Μπαινόβγαινε από την Τουρκία και αλώνιζε τα χωριά σε πλανόδιο τουρκόγυφτο καβάλα σε ξεσαμάρωτο γαϊδούρι.Συνεργαζόταν στενά με το αντάρτικο βοηθώντας με όλα τα μέσα που διέθετε ως που στο τέλος τα κατάφερε να μας ρίξουν οι Αμερικάνοι πρώτα 5μελη ομάδα Ελληνοαμερικάνων συνδέσμων και μετά οπλισμό. Χάρη σε αυτόν ο ΕΛΑΣ του Έβρου πρώτος σε όλη την Ελλάδα ξήλωσε τους ναζήδες».
Οι τελευταίοι Γερμανοί έφυγαν απ' όλον τον νομό Εβρου στις 4 Σεπτέμβρη του 1944 και έτσι έγινε ο πρώτος νομός της Ελλάδας που απελευθερώθηκε. Η περιοχή του Έβρου, που ο Γεωργιάδης κατάφερε να διεισδύσει, ήταν η μόνη αποστολή της Αμερικάνικης OSS στην κατεχόμενη Ελλάδα. Ο Alekkos φαίνεται μάλιστα να μισήθηκε όμως όσο κανένας άλλος από τους Βρετανούς. Και αυτό γιατί οι δολιοφθορές σε βάρος του Αξονα, που οργάνωσε και πραγματοποίησε το ΕΑΜ υπό την καθοδήγησή του, ήταν τόσο πετυχημένες που η περιοχή του Εβρου έγινε το πρώτο κομμάτι ελληνικής γης που απελευθερώθηκε και η υπόθεση εξόργισε την Εγγλέζικη Intelligence Service, της οποίας ο ρόλος αποδείχθηκε αρνητικός και διχαστικός.
Με το κωδικό όνομα Gander (σημαίνει ενήλικη αρσενική χήνα) ο Καρπάθιος διευθυντής της OSS στην Ανδριανούπολη (Edirne) ήταν ένας από τους περισσότερο παραγωγικούς πράκτορες που έδρασαν στην Ελλάδα. Πότε μεταμφιεσμένος σε Γερμανό αξιωματικό και πότε σε τουρκόγυφτο περπατούσε ατέλειωτες ώρες μέσα στα βουνά και κατάφερε να αποκτήσει την εμπιστοσύνη των αγωνιστών, μα δεν σταμάτησε να προβάλει την καθαρή στάση και δράση τους.
Ήταν απλά φίλος, λόγω συμφερόντων, με τον ΕΛΑΣ ή ακόμη ένας παθασμένος Έλληνας που πίστεψε και αγάπησε το κίνημα;
Τόσο η αρθρογραφία του, υπέρ του αντάρτικου και του ΕΑΜ, από τις στήλες της εφημερίδας Λαική Φωνή της Θεσσαλονίκης, όσο και συνεχιζόμενη δράση του τα επόμενα χρόνια στην Αμερική, αποτελούν την καθαρή απόδειξη για την γνησιότητα και το ήθος του Καρπάθιου πράκτορα που πίστεψε και πάλεψε με νύχια και δόντια μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ.
Ο ρόλος του Γεωργιάδη, όπως φαίνεται από τα δεκάδες έγγραφα, ήταν καταλυτικός για την έκβαση του πολέμου. Την 1η Μαρτίου έγραφε στην υπηρεσία του:
Dear Young,
Ι am sorry but my enthusiasm is too great due to new developments among the Antartes. You see Ι feel good because Ι played a part in it however small. Ι hope my enthusiasm will not be in vain.
Αξίζει να αναφέρουμε μια ακόμη λεπτομέρεια από το άρθρο στην εφ. Βήμα της κας Φ. Τομαή: «Ανθρωποι της οικογενείας του λένε ότι σχεδίαζε να επιστρέψει στην Ελλάδα για να εκτελέσει τον δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλο, αλλά τον πρόλαβε ο αείμνηστος Αλ. Παναγούλης.
Αδιασταύρωτες πληροφορίες αναφέρουν ότι κάποιοι από τους πράκτορες της OSS, με φιλελεύθερη παιδεία και αντίληψη, όπως ο Γεωργιάδης, γνώρισαν δύσκολη ζωή, ως και διώξεις στη ζοφερή περίοδο του μακαρθισμού».
Από το τέλος της δεκαετίας του 1940 έως το τέλος της δεκαετίας του 1950, ήταν αρκετοί οι Αμερικάνοι που θεωρήθηκαν κομμουνιστές ή φιλικά προσκείμενοι στις αξίες του κομμουνισμού και κυνηγήθηκαν.
Τον Σεπτέμβρη του 1978, σε ηλικία 80 ετών, ο Αλέξανδρος Γεωργιάδης πέρασε στην ιστορία. Η άδολη αγάπη για το νησί του, την Κάρπαθο και η απίστευτη δράση του στο Έβρο συνοδεύουν για πάντα τη σκιά του σπουδαίου άντρα.
Η περίπτωση του Καρπάθιου αποτελεί κάτι παραπάνω από φωτεινό πάραδειγμα ταπεινότητας, ήθους και ουσιαστικής δράσης στα πιο δύσκολα χρόνια του 20ου αιώνα.
Πηγές
Στον κόρφο της Γκύμπρενας, Κασάπης Βαγγέλης, Παπάζογλου 1977
Αλέκος Γεωργιάδης, άρθρο του Μιχάλη Χιώτη στην Καρπαθιακή, Μάρτιος 1978
Ο άνθρωπος που έβαλε τέλος στον πόλεμο, της Φωτεινής Τομαή στο Βήμα: www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=175922
Η Κάρπαθος στο Β Παγκόσμιο πόλεμο, Μανώλης Κασσώτης, Αθήνα 2007
http://www.rizospastis.gr/story.do?id=5840404
http://kokkinosfakelos.blogspot.gr/2013/10/blog-post_1328.html
http://sitalkisking.blogspot.gr/2015/11/blog-post_27.html
http://voreasmagazin.blogspot.gr/2012/06/blog-post_30.html
