110 χρόνια απο την κατάληψη της Δωδεκανήσου απο τους Ιταλούς - Γράφει ο Νικολός Φαρμακίδης

Σαν σήμερα πριν 110 χρόνια ο στρατηγός Giovanni Battista Ameglio εξέδωσε την παρακάτω διακήρυξη (GAZZETTA UFFICIALE 6.5.12): «5 Μαΐου 1912. Κάτοικοι του νησιού της Ρόδου! Η Ιταλία, που συνδέεται μαζί σας με ένδοξες αναμνήσεις και από μια συνάφεια πολιτισμού, υποχρεώθηκε από τα γεγονότα του πολέμου να καταλάβει το νησί σας. Με εντολή της ιταλικής κυβέρνησης, αναλαμβάνω ανάμεσά σας τις υψηλότερες πολιτικές και στρατιωτικές εξουσίες, δηλώνοντας ότι η Ιταλία διεξάγει πόλεμο εναντίον της οθωμανικής κυβέρνησης και του στρατού, αλλά θεωρεί τον ειρηνικό και αβοήθητο πληθυσμό της Ρόδου ως φίλο και σκοπεύει να τους δώσει τις μεγαλύτερες αποδείξεις καλοσύνης, διασφαλίζοντας από τώρα τον μέγιστο σεβασμό για τη θρησκεία σας, τα έθιμά σας, τις παραδόσεις σας. Ο καθένας από εσάς καλείται λοιπόν να παραδώσει τα όπλα τα οποία έχει στη κατοχή του και να αποφύγει οποιαδήποτε ενέργεια υπέρ των εχθρών μας, συνεργαζόμενος έτσι στη διατήρηση της δημόσιας τάξης. Ο σεβασμός της Ιταλίας στους νόμους και σε αυτά που συνηθίζονται στους πολέμους, πολύ γνωστός στο πολιτισμένο κόσμο, μου δίνει το δικαίωμα να περιμένω από εσάς την άμεση και πιστή τήρηση της πρόσκλησής μας. Μια διαφορετική συμπεριφορά θα με ανάγκαζε να καταφύγω σε ενέργειες, τις οποίες δεν θα δίσταζα, αν και απρόθυμα, να εφαρμόσω άμεσα και αδυσώπητα, προκειμένου να εκτελέσω το καθήκον που μου έχει ανατεθεί. Εκδόθηκε στη Ρόδο, 5 Μαΐου 1912. G. AMEGLIO. (υ.γ. σε κάθε όπλο θα κολληθεί ένα χαρτί στο οποίο θα αναγράφεται το όνομα και η διεύθυνση του κατόχου για να του επιστραφεί το όπλο σε εύθετο χρόνο)».

Η ιστορία αυτή ξεκίνησε λόγω του αποτυχημένου πολέμου στη Λιβύη και έτσι οι Ιταλοί έψαχναν διεξόδους, στρατιωτικές και πολιτικές. Κατάφεραν λοιπόν να πετύχουν την συναίνεση των Μεγάλων Δυνάμεων για να καταλάβουν πέντε νησιά της Δωδεκανήσου ως ενέχυρο, ώστε να σταματήσει ο πόλεμος στη Λιβύη. Η στρατιωτική αυτή επιχείρηση ονομάστηκε «Μπόμπα». Ο Ameglio, που ήταν ο διοικητής του σώματος της επιχείρησης, έγραψε στα απομνημονεύματά του ότι: «Αντιπροσώπευε στη στρατιωτική ιστορία της Ιταλίας την πρώτη σημαντική συνδυασμένη επιχείρηση μεταξύ χερσαίων και θαλάσσιων στρατευμάτων». Ήταν λοιπό για τους Ιταλούς μια σημαντική επιχείρηση και έτσι ο Αρχηγός του Στρατού Alberto Pollio, ανέθεσε τη γενική διοίκηση της αποστολής στον Αντιστράτηγο Giovanni Battista Ameglio, που ήταν βετεράνος της εκστρατείας στην Αβησσυνία στα τέλη του 19ου αιώνα και νικητή περιώνυμων μαχών στη Λιβύη, που για το λόγο αυτό μόλις του είχε απονεμηθεί ο βαθμός του Αντιστράτηγου. Ο Αντιναύαρχος Marcello Amero d’Aste Stella ήταν επικεφαλής της ναυτικής δύναμης.

Για την επιτυχία της επιχείρησης χρησιμοποιήθηκε το «Τρίτο Όπλο»: δηλαδή τη Μυστική Υπηρεσία SIM. Ο πρώτος στόχος της «Επιχείρησης Βόμβα» ήταν η παραπληροφόρηση της διεθνούς κατασκοπείας (ειδικά της γερμανικής), που υποστήριζε κρυφά τους Τούρκους και ο δεύτερος οι Τούρκοι, για να μην προετοιμάσουν επαρκείς αμυντικές διατάξεις στα νησιά. Το όνομα «Bomba» ήταν απλό και είναι μια πόλη της Κυρηναϊκής κοντά στο Tobruk, έτσι όλοι θα πίστευαν πως η επιχείρηση αφορούσε αυτή τη περιοχή. Ο Ameglio μάλιστα προετοίμασε την επιχείρηση από το Tobruk και υποτίθεται ότι θα επιτίθετο εναντίων ορισμένων φυλών που είχαν επαναστατήσει. Όταν οι Ιταλοί διαπίστωσαν ότι οι Τούρκοι παρασύρθηκαν και έκαναν προετοιμασίες στη Βόμβα, έδωσαν το σύνθημα έναρξης της επιχείρησης.

Ο στόλος ξεκίνησε από το Tobruk στις 2.5.1912 (ημέρα Πέμπτη) με προορισμό την Bomba και μόλις ξανοίχτηκε στο πέλαγος ο Ameglio ανακοίνωσε τον πραγματικό προορισμό που ήταν ο κόλπος των Καλυθιών στη Ρόδο. Οι προετοιμασίες ήταν υπερ-βολικές, διότι υπήρξε εσφαλμένη πληροφόρηση από τις Ιταλικές μυστικές υπηρεσίες. Η SIM υπολόγισε τη φρουρά της Ρόδου σε πάνω από 5.000 πεζούς, από τους οποίους 3.000 τακτικοί και τουλάχιστον 20 πυροβόλα μεσαίου μεγέθους. Στη πραγματικότητα ο αριθμός των Τούρκων δεν ξεπερνούσε τους 1.500 άνδρες, που υποστηρίζονταν από μερικά παλιά πυροβόλα. Έτσι ο Ameglio ανέπτυξε τελικά για τη κατάκτηση της Ρόδου μια πολυάριθμη εκστρατευτική δύναμη αποτελούμενη από τα: 34ο σύνταγμα με 3 τάγματα πεζικού (2.230) και 2 τμήματα μυδραλιοβόλων, 57ο σύνταγμά με 3 τάγματα πεζικού (2.250) και 2 τμήματα μυδραλιοβόλων, 4ο σύνταγμα Μπερσαλιέρων με 2 τάγματα (1.290) και 1 τμήμα μυδραλιοβόλων, 1 τάγμα Αλπίνων το "Fenestrelle" (650) ομάδα από 2 μοίρες πεδινού πυροβολικού, ομάδα από 2 μοίρες ορεινού πυροβολικού, 1 τάγμα ελαφρού ιππικού, 1 Διμοιρία ελαφρού ιππικού, 1 Λόχος σκαπανέων, 1 Διμοιρία καταστροφέων, 3 ομάδες καταστροφέων με εκρηκτικά, 1 Διμοιρία διαβιβάσεων, 2 σταθμούς διαβιβάσεων, 1 Διμοιρία φρουρών εφορίας της ναυτιλίας, 1 τομέα υγειονομικού, Νοσοκομείο 100 κρεβατιών, Νοσοκομείο ερυθρού σταυρού, ½ τομέα εφοδιασμού και ομάδα φουρνάρηδων με 8 φούρνους. Συνολικά πήραν μέρος 9.000 άντρες (άλλες πηγές μιλούν για 10.400), με 1.200 υποζύγια και περισσότερα από 100 άρματα. Εκτός από το στρατιωτικό προσωπικό, έφερε μαζί του και πολιτικό προσωπικό για την οργάνωση των υπηρεσιών: δύο απεσταλμένους του Υπουργείου Οικονομικών, ένα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ένα γραμματέα του Ταχυδρομείου, δύο υπαλλήλους και τρεις διερμηνείς. Η Ατλαντίς της Ν.Υ. αναφέρει ότι ένας από τους υπαλλήλους που έστειλε το Ιταλικό κράτος ήταν και ο Αλέξανδρος Αποστολίδης οικονομικός διοργανωτής, ο οποίος επί τριάντα χρόνια υπηρετούσε ως τμηματάρχης του Ιταλικού Υπουργείου των οικονομικών και ήταν αυτός που διοργάνωσε το μονοπώλιο καπνών στην Ιταλία. Ο οικονομολόγος αυτός ήταν 53 ετών και είχε την εύνοια του Βασιλιά της Ιταλίας. Υπήρχαν επίσης και άλλοι Έλληνες: ο Παπαζαφειρόπουλος Αριστοτέλης, ο Καμπίτζης Γιοβάνι και ο Φιδέλης Αλκιβιάδης που κατάγονταν από τη Μυτιλήνη.

Τη δύναμη αυτή την μετάφεραν 7 ατμόπλοια (Verona, Cavour, Toscana, Europa, Bulgaria, Valparaiso και Sannio) με συνοδεία των ισχυρών θωρηκτών (Emanuelle Filiberto, Regina Margherita, Saint Bon και Benedetto Brin) και τορπιλακάτων, καθώς και το νοσοκομειακό πλοίο "Re d’Italia". Έφτασαν στη παραλία των Καλυθιών στις 200 το πρωί στις 4 Μαΐου ημέρα Σάββατο και άρχισαν την απόβαση στις 400. Η απόβαση ολοκληρώθηκε στις 1200. Η Ρόδος αποκλείστηκε και κανένα πλοίο δεν μπορούσε να προσεγγίσει. Στο «Atti di ordinamento provvisorio» δημοσιεύεται η διακήρυξη αποκλεισμού της Ρόδου: (ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ, 6Ο ΕΙΔΙΚΟ ΤΜΗΜΑ, ΜΑΪΟΣ 1912). Διακήρυξη για τον αποκλεισμό του νησιού της Ρόδου, που κοινοποιήθηκε (στα ιταλικά και στα γαλλικά) από τον Διοικητή επικεφαλής της 2ης ομάδας των συνδυασμένων ναυτικών δυνάμεων - 4 Μαΐου 1912: «Ο υπογεγραμμένος: Αντιναύαρχος Διοικητής επικεφαλής της δεύτερης ομάδας της Αυτού Μεγαλειότητας του Βασιλιά της Ιταλίας: Δεδομένης της εμπόλεμης κατάστασης μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας, ενεργώντας βάσει των δικαιωμάτων που μας ανήκουν, δηλώνουμε ότι: Από σήμερα, το νησί της Ρόδου ευρίσκεται σε κατάσταση αποκλεισμού από τις ιταλικές ναυτικές δυνάμεις. Τα ουδέτερα πλοία πρέπει να εγκαταλείψουν τα λιμάνια του νησιού εντός 24 ωρών. Επειδή η Ιταλία έχει πάρει την απόφαση να καταλάβει με στρατεύματα ολόκληρη την επικράτεια του νησιού: Ειδοποιούμε τις αρχές που την διοικούν και τους προξένους ξένων Κρατών, ότι σε όλα τα μέρη όπου θα υπάρξει αντίσταση θα βομβαρδιστούν, συμπεριλαμβανομένης της πόλης της Ρόδου, εάν δεν παραδοθεί αμέσως. 4 Μαΐου 1912 στο πλοίο διοίκησης Regina Margherita. AMERO d'ASTE STELLA».

Η απόβαση έγινε χωρίς καμιά αντίσταση διότι το πυροβολικό των Τούρκων που βρίσκονταν στο Μόντε Σμίθ, είχε ήδη καταστραφεί από τα πυροβόλα των Ιταλικών πλοίων. Άλλωστε τα Τουρκικά πυροβόλα δεν μπορούσαν να βομβαρδίσουν πέρα από τις ακτές του νησιού. Το πρώτο τηλεγράφημα που στάλθηκε στη Ρώμη από τη Ρόδο ενημέρωνε ότι, οι Τούρκοι ήταν περίπου 3.000 άνδρες, κατά των οποίων έγιναν επανειλημμένες επιθέσεις τη πρώτη μέρα. Τη νύχτα, ωστόσο, οι Τούρκοι διασκορπίστηκαν σε μικρές ομάδες στο εσωτερικό του νησιού. Η προέλασης στη πόλη της Ρόδου έγινε με μικρό-ανταλλαγές πυρών, αφού δεν υπήρξαν πάνω από 100 στρατιώτες που αντιστάθηκαν, ενώ σκοτώθηκαν δύο Ιταλοί. Εκτός από αυτούς, ο απολογισμός για τους Ιταλούς ήταν επτά τραυματίες, ένας από τους οποίους πέθανε αργότερα. Οι Τούρκοι είχαν 23 νεκρούς, 48 τραυματίες και 57 αιχμάλωτους, μεταξύ των οποίων ένας αξιωματικός. Το επόμενο πρωί ζητήθηκε από τους Τούρκους να παραδοθούν σε μια ώρα αλλιώς θα βομβαρδίζονταν η πόλη. Στις 8 η ώρα ο προσωρινός διοικητής πήγε στο στρατόπεδο και παραδόθηκε. Στις 9 η ώρα το Ιταλικό στράτευμα και οι ναύτες κατέλαβαν τη πόλη, μπαίνοντας από τη πύλη Κοσκινού και στις 1400 σήκωσαν την Ιταλική σημαία στο σημερινό ΝΟΡ, ενώ ο πληθυσμός τους καλοδέχθηκε. Περίπου 1.300 Τούρκοι στρατιώτες κατέφυγαν στη Ψίνθο, μετά από εντολή των επικεφαλής τους, για να ανασυνταχθούν περιμένοντας τον Βαλή που έλειπε στα νησιά. Αμέσως μετά, στη περιοχή του σημερινού Μαντρακίου και της Κολόνας αποβιβάστηκαν 3.000 στρατιώτες και όλα τα εφόδια.

Την ίδια μέρα ο Ameglio δημοσίευσε και Διάταγμα για το διορισμό Βασιλικού Επιτρόπου για τη διοίκηση του νησιού. «5 Μαΐου 1912. Εμείς, ο Αντιστράτηγος διοικητής Giovanni Ameglio, κ.λ.π. Δυνάμει των δικαιωμάτων που μας έχουν ανατεθεί από την κυβέρνηση της Α.M. του Βασιλιά της Ιταλίας, του οποίου είμαστε οι εκπρόσωποι: Αναθέτουμε στον Γενικό Βασιλικό Πρόξενο Gino Macchioro Vivalba, να αναλάβει σύμφωνα με τις εντολές μας, τη Διεύθυνση των Πολιτικών Υποθέσεων του νησιού της Ρόδου, με τον τίτλο του Βασιλικού Επιτρόπου της διοίκησης του νησιού, και διατάζουμε να τεθούν όλες οι δημόσιες υπηρεσίες υπό τις εντολές του. Εκδόθηκε στη Ρόδο στις 5 Μαΐου 1912. G. AMEGLIO».

Έτσι ξεκίνησε η Ιταλική κατοχή. Οι Ιταλοί ενώ στην αρχή απελευθέρωσαν τα άλλα νησιά θα αναγκαστούν να τα καταλάβουν μετά μερικές εβδομάδες λόγω της πίεσης των Αυστριακών, αφού οι κάτοικοι τους υποδέχτηκαν ως ελευθερωτές. Η συνέχεια όμως θα είναι επώδυνη, διότι οι Ιταλοί ανακάλυψαν ότι «η Ρόδος είναι ένα σκάφος που ετοιμάζεται να προσεγγίσει το λιμάνι της απέραντης Ασίας. Εμείς είμαστε στην πλώρη. Ήδη τα μάτια μας είναι στραμμένα στην Ασία. Αύριο θα αποβιβαστούμε». Ανακάλυψαν επίσης ότι είχαν να κάνουν με κοινωνίες πολύ οργανωμένες, που μπορούσαν να μιλούν στα Ευρωπαϊκά Κοινοβούλια καλύτερα από αυτούς. Έτσι η αρχική αγάπη των ιθυνόντων χάθηκε.

Ο Ιταλικός και ο Ελληνικός λαός είναι κομμάτια του ίδιου πολιτισμού και οι σχέσεις τους πολύ στενές εδώ και χιλιάδες χρόνια. Όμως η αλαζονεία των πολιτικών, κυρίως των Ιταλών, τους οδήγησε σε αντιπαραθέσεις με αποκορύφωμα τον Ελληνό – Ιταλικό πόλεμο. Η αληθινή εξιστόρηση των γεγονότων θα είναι ένα βάλσαμο και μια ώθηση στο να ξεχαστούν οι παλιές αστοχίες και να ζήσουμε ως αδελφοί λαοί, όπως μας έπλασε η γεωγραφία μας.

 

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΦΑΡΜΑΚΙΔΗΣ

ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ

nikolos.f@gmail.com

(από το βιβλίο μου: Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΟΥ, Ο ΑΝΤΙΠΕΡΙΣΠΑΣΜΟΣ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΤΑΙ ΣΕ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ 1912-1913)

Φωτογραφικό υλικό

Προτάσεις Verena

Αγαπητοί φίλοι, Ο κ. Χατζημάρκος με την παρακάτω επονομασθείσα «διακήρυξη» του μας προκαλεί...
Μπορεί να κάνει σήμερα τον ανήξερο ο δήμαρχος Ρόδου Αλέξης Κολιάδης όμως στην συνεδρίαση του...
Χθες ομόφωνα το περιφερειακό συμβούλιο Νοτίου Αιγαίου αποφάσισε και ζητά την μείωση των ελαφιών στη...
Αρχισαν τα...γαλλικά στο νέο δημοτικό συμβούλιο Ρόδου πολύ νωρίτερα απ ότι αναμενόταν!....Σε μια...