Το Λούβρο ως φλάμπουρο του πολιτιστικού τουρισμού - Της Πόλυς Χατζημάρκου, ιστορικού τέχνης

Γεγονός: στις 14 Νοεμβρίου εγκαινιάζεται η έκθεση «Ρόδος: ένα ελληνικό νησί στις πύλες της Ανατολής» στο Μουσείο του Λούβρου η οποία θα παρουσιάσει αρχαιολογικά ευρήματα ροδίτικης καταγωγής (από την Εποχή Χαλκού ως την Αρχαϊκή περίοδο) τα οποία εκτίθενται στο Μουσείο της Ρόδου, στο Λούβρο, στο Βρετανικό, στην Κοπεγχάγη κ.α. Λαμπρά ως εδώ και ένα μεγάλο μπράβο στην ομάδα συντονισμού της Ρόδου με επικεφαλής την έφορο αρχαιοτήτων Μελίνα Φιλήμονος-Τσοποτού.
Αυτό όμως που, κάθε φορά, οι φορείς της τοπικής μας αυτοδιοίκησης πάνε να αποκομίσουν πολιτικά ως προσωπικά οφέλη, εκμεταλλευόμενοι μεμονωμένα γεγονότα, και που φέρονται σα να ανακαλύπτουν την Αμερική (βάζω ετικέτα ‘πολιτιστικός τουρισμός’) μοιράζοντας καθρεφτάκια, πάντα με ξεπερνάει. Κάθε φορά οι ίδιες μεγαλοστομίες και ο ίδιος υπερσυναισθηματισμός τείνοντας να θέσουν πατρότητα πάνω σε ήδη χιλιοειπωμένα περί πολιτιστικής προβολής. Ελλείψει συντονισμένου πολιτιστικού έργου -που φυσικά μπορεί να συνδεθεί με το τουριστικό προϊόν-. Ελλείψει ουσιαστικής αγάπης για την πολιτιστική κληρονομιά ή τη σύγχρονη καλλιτεχνική παραγωγή. Το παν είναι η «επιμήκυνση» (με ποια κριτήρια και ποιες συνθήκες?) μαζί με τα καλά deals των μεγαλοξενοδόχων με τα παγκόσμια τουριστικά πρακτορεία. Σκέψεις με αφορμή τη συνέντευξη τύπου Περιφερειάρχη, Δημάρχου, αντιπεριφερειαρχών και θεσμικών υπευθύνων που δόθηκε στο πλαίσιο του World Travel Market στο Λονδίνο. Στο πρώτο πλάνο, η έκθεση στο Λούβρο ως το ρητορικό δόλωμα για το τσίμπημα τουριστικών πακέτων.
Πάω πίσω, πάνω από δέκα χρόνια, σε μια άλλη έκθεση, την τουριστική ΙΤΒ του Βερολίνου. Με λιγοστά μέσα και υλικό την πρώτη χρονιά, πιο οργανωμένοι τη δεύτερη, αντιπροσωπεύσαμε επαρκώς το Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης και κάποιους πολιτιστικούς θεσμούς της Ρόδου (σήμερα καταργημένοι) σε ένα ξεχωριστό μικρό χώρο, στο τμήμα Art Cities in Europe. Δε θα ξεχάσω που κάθε πρωί πηγαίναμε και αφήναμε πολιτιστικά έντυπα στο καθιερωμένο τουριστικό περίπτερο της Ρόδου, λέγοντας στους υπεύθυνους να ενημερώνουν τον κόσμο για την εναλλακτική παρουσία της Ρόδου στο μικρό εκθετήριο. Κάθε απόγευμα επιστροφή για «αναγόμωση», τα έντυπα άφαντα, χαιρόμουν η ανόητη για το ενδιαφέρον των επισκεπτών. Μέχρι να ανακαλύψω ότι τα καταχώνιαζαν οι δικοί μας για να μοστράρουν στα τραπέζια αποκλειστικά τα φυλλάδια ξενοδοχείων. Τrue story. Περσινά ξινά σταφύλια θα μου πεις. Θα διαφωνήσω.

Πολιτισμός στη Ρόδο λοιπόν. Πολιτισμός, αποσπασματικότητα και αυτοτύφλωση. Αφήνοντας το δημόσιο χώρο σε σποραδικές δωρεές δημόσιων (καλλιτεχνικών?) έργων αμφιβόλου ποιότητας και συγκεκριμένης συμφεροντολογίας. Απαξιώνοντας ολόκληρη τη Μεσαιωνική Πόλη-μνημείο. Αφήνοντας να καταρρεύσουν κάστρα και μονάκριβα κτίρια. [Σήμερα μόνο, διάβαζα σε τοπική εφημερίδα άρθρο με τίτλο «Η πολιτιστική μας κληρονομιά δεμένη με …τέλια»  και λίγες μέρες νωρίτερα ακόμα ένα άρθρο για το ρήμαγμα του κάστρου της Μονολίθου]. Καταργώντας το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Ρόδου. Ανοίγοντας την πολύτιμη συλλογή του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης στο κοινό μόνο ένα απόγευμα την εβδομάδα  (και αν…). Χρίζοντας η προηγούμενη περιφερειακή αρχή το 2014 ως έτος πολιτισμού –διάολε, μόνο εγώ δεν είδα όσα μαξιμαλιστικά είχαν υποσχεθεί μέσα από συγκεκριμένα προγράμματα και κονδύλια?-

Πάμε λοιπόν πάλι στα χθεσινά. «Συγκριτικό πλεονέκτημα η ιστορία και ο πολιτισμός μας» ήταν η ‘επικεφαλίδα’ της συνέντευξης. (Λες και έχουμε μόνο εμείς αυτό το προνόμιο στους τουριστικούς προορισμούς ανά τον κόσμο). Ο νέος περιφερειάρχης έβαλε και το πολιτικό/κυβερνητικό στίγμα δηλώνοντας ότι «…Ως ώριμοι πλέον τουριστικοί προορισμοί και έχοντας περάσει μία πολύ σκληρή περίοδο μεγάλης, της μεγαλύτερης που έχει ποτέ επιτευχθεί στην σύγχρονη ιστορία της παγκόσμιας οικονομίας, δημοσιονομικής προσαρμογής, απευθυνόμαστε στον πολίτη του κόσμου…» (!) Δίπλα, ο νέος αντιπεριφερειάρχης Πολιτισμού,  δήλωσε ευθύβολα ότι «Ο πολιτισμός είναι η προτεραιότητά μας, απευθυνόμαστε στους επισκέπτες που επιζητούν όχι μόνο τη φυσική αλλά και την πνευματική ανάταση» (!).

Αβανταδόρικη η έκθεση στο Λούβρο, δε λέω.


Πόλυ Χατζημάρκου
Ιστορικός τέχνης