18 Οχτώβρη, 1941. Σαν σήμερα πριν 72 χρόνια, το “Γεράκι της Μάλτας” με τον Humphrey Bogart και σκηνοθεσία του John Huston, προβάλλεται στις Αμερικάνικες οθόνες για πρώτη φορά. Είναι η δεύτερη μεταφορά στην οθόνη του ομώνυμου αστυνομικού μυθιστορήματος του Dashiell Hammett και θεωρείται το πρώτο πραγματικό film noir. Για μένα τυχαίνει να είναι κι ένα απο τα πολυ-πολύ αγαπημένα μου φιλμ (αχ, όμως κι αυτή η “Κασαμπλάνκα”!) που τό ‘χω δει αμέτρητες φορές και θα μπορούσα να το ξαναδώ σε πρώτη ευκαιρία.
Έχω όμως κι άλλη μια αδυναμία εκτός απο το φίλμ που λέμε κι αυτή δεν είναι άλλη απο την Ρόδο. Τόσο που είμαι πάντα έτοιμος να ψάξω και να σκαλίσω και στην παραμικρή υπόνοια πως κάτι μπορεί να έχει έστω και μακρινή σχέση μ’ αυτήν. Έτσι, για πλάκα.
Το Γεράκι της Μάλτας, λοιπόν. Ηταν ένα χρυσο αγαλματίδιο σε φυσικό μέγεθος, στολισμένο με πολύτιμα πετράδια, βαμένο μαύρο για να μην φαίνεται. Το στέλνανε λέει οι Ιππότες της Μάλτας στον Ισπανό βασιλιά Κάρολο 5° και το αρπάξανε πειρατές κι ύστερα χάθηκε κι ύστερα…κι ύστερα έφτασε στο Λος Αντζελες. Εκεί αναλαμβάνει ο ιδιωτικός ντετέκτιβ Humphrey Bogart. Αυτά λέει το σενάριο.
Πονηρός τώρα εγώ, σκέφτομαι πως οι “Ιππότες της Μάλτας” δεν είναι άλλοι απο τους Ιππότες της Ρόδου, που δεν είναι άλλοι απο τους Ιππότες του Τάγματος του Άγιου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ -κι ας αναφέρονται στους αρχικούς τίτλους της ταινίας ως Ναϊτες. Τι Ναϊτες, τι Ιωαννίτες. Σαχλαμάρες Αμερικάνικες που ποτέ τους δεν έμαθαν ιστορία και παρ’ όλα αυτά νομίζουν πως μπορούν να λένε ό,τι θέλουν. Ακούς εκει “οι Ναϊτες Ιππότες της Μάλτας”. Το Τάγμα του Άγιου Ιωάννη αφου διώχτηκε απο τους “Αγιους Τόπους” εγκαταστάθηκε στη Ρόδο κι αφού διώχτηκε κι απο τη Ρόδο εγκαταστάθηκε στην Μάλτα. Δηλαδή, το γεράκι θα μπορούσε να είναι “της Ρόδου”, δεν είναι; Να λοιπόν που πιάσαμε μιαν άκρη με το ωραίο μας νησί.
Γιατί όμως γεράκι και όχι αρκούδα, ή βάτραχος, ή καρχαρίας; Η επιλογή του συγγραφέα δεν ήταν τυχαία. Κάποιες αλήθειες μαζί με μπόλικη φαντασία και ποιητική άδεια συνθέτουν ένα ωραίο παραμύθι. Ας δούμε λοιπόν τις αλήθειες:
Η σχέση της Ρόδου με τα γεράκια πάει πολύ μακριά. Ξακουστά απο τα Βυζαντινά χρόνια τα γεράκια της Νότιας Ρόδου, απο Λάρδο μέχρι Κατταβιά, που ακόμα και σήμερα θαυμάζουμε τα ακροβατικά και τις βουτιές τους. Ξακουστοί κι ο Ροδίτες γερακάρηδες όπως μαρτυρά το ροδίτικο χειρόγραφο “Ιερακοσόφιον, περί της των ιεράκων ανατροφής τε και θεραπείας”. Η παράδοση βέβαια συνεχίστηκε και στα χρόνια της ιπποτοκρατίας. Τόσο πολύτιμα και περιζήτητα ήταν τα γεράκια της Ρόδου που οι ηγεμόνες της Δύσης περίμεναν στην ουρά για να αποχτήσουν κάποιο. Στο σύντομο ειδύλλιο με τον Σουλτάνο Βαγιαζήτ και την σχετική ειρήνη οι Ιππότες του στέλνουν ένα δώρο. Το συνοδευτικό γράμμα με ημερομηνία 5 Νοεμβρίου 1489 λέει “… Εμείς δε δια μικρήν ενθύμηση στέλομεν την μεγάλη σου βασιλεία πέντε γεράκια, τα δυο είναι ζάγανη και τα τρία πετρίτες…”. Δεν είχαμε, λέει, τίποτα καλύτερο και τους ζαγάνους αυτούς ήταν να τους δώσουμε στον Ρήγα της Φραγκίας γιατι οι Ρηγάδες μάς τους ζητάνε καθημερινά με επιμονή, μα εμείς τους κρατήσαμε για σένα. Υπογραφή, Φρα Πέτρος Δωβουσσών καρδινάλιος και Μέγας Μαϊστορας Ρόδου.
Είναι όμως και κάτι άλλο. Στα 1530 η Μάλτα παραχωρήθηκε στο Τάγμα απο τον Κάρολο 5° της Ισπανίας. Ως ενοίκιο, οι ιππότες ήταν υποχρεωμένοι κάθε χρόνο να του στέλνουν ένα γεράκι. Συμβολικό αυτό, ε! Δεμένο με την ιστορία των Ιπποτών της Ρόδου -και τώρα της Μάλτας- σύμβολο περηφάνιας, δύναμης και επιθετικότητας, μα και σύβολο υποταγής στον βασιλιά. Αυτό το γεράκι έγινε στην ιστορία ολόχρυσο.
Να λοιπόν το επόμενο παραμύθι που θα γράψω: Φεύγοντας απο τη Ρόδο ξημερώματα της πρωτοχρονιάς 1523, οι Ιππότες παίρνουν μαζί τους ό,τι πολυτιμότερο έχουν -το Γεράκι. Για να τους δώσει την Μάλτα, ο άπληστος Κάρολος Κουίντος ζητά σ’ αντάλλαγμα τον θυσαυρό αυτόν. Αυτά τα “ένα γεράκι τον χρόνο” είναι για να ρίχνουν στάχτη στα μάτια του κόσμου. Το Τάγμα, τί να κάνει, αναγκάζεται να πληρώσει. Μια γαλέρα του Τάγματος αναλαμβάνει να μεταφέρει με κάθε μυστικότητα το γεράκι στην Ισπανία. Στον δρόμο, η γαλέρα βουλιάζει σε μια θύελλα. Πεντακόσια χρόνια αργότερα, αρχαικάπηλοι δύτες ανασύρουν το Γεράκι που φτάνει στο Λος Άντζελες. Εκεί αναλαμβάνει ιδιωτικός ντέτεκτιβ, κατ’ εντολήν της Υπηρεσίας Εναλίων Αρχαιοτήτων της Ρόδου. Το Γεράκι όμως διεκδικούν και οι Ισπανικές μυστικές υπηρεσίες καθώς και το ίδιο το Τάγμα, με την στήριξη του Βατικανού, άσε που στο τέλος ανακατεύεται και το FBI.
Η συνέχεια επι της οθόνης.
Το Γεράκι της Μάλτας - Του Βαγγέλη Παυλίδη
Φωτογραφικό υλικό
