ΠΩΣ ΘΑ ΓΙΑΤΡΕΨΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΑΝΙΒΑΛΙΣΜΟ
- Το φαινόμενο δεν είναι τωρινό. Ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας από πολύ παλιά αρεσκόταν στον “κανιβαλισμό”, τη δημόσια διαπόμπευση ή εκτέλεση σε κάποιες περιπτώσεις όσων θεωρούσε ότι αποτελούν κίνδυνο για τους υπόλοιπους. Από το Κολοσσαίο με τους χριστιανούς και τα λιοντάρια, την καύση των “μαγισσών” στις πλατείες από τους ιεροεξεταστές μέχρι τα κρεματόρια των Ναζί, υπήρχαν και θα υπάρχουν πάντα θιασώτες βασανιστηρίων με πρόσχημα άλλοτε την κάθαρση και άλλοτε τη δικαιοσύνη.
Η ανθρωπότητα έκανε αρκετά βήματα μπροστά περιορίζοντας τη θανατική ποινή τουλάχιστον στα σύγχρονα κράτη σε περιπτώσεις που ο σωφρονισμός δεν μπορεί να προσφέρει καμία αλλαγή σε κατά συρροή εγκληματίες. Παρόλ’ αυτά υπάρχουν ακόμα μέρη που οι σκληροί άγραφοι νόμοι και ο σαδισμός καλά κρατούν.
Και μπορεί μεν ο “κανιβαλισμός” ως δημόσιο δρώμενο να μην υφίσταται με τη μορφή που μέχρι μερικά χρόνια πίσω ίσως και να ήταν κάτι φυσιολογικό, εντούτοις όμως η τωρινή του μορφή είναι εξίσου δηλητηριώδης με την πρώιμη. Μπορεί πλέον να μην αποκεφαλίζονται άνθρωποι δημοσία θέα αλλά κάποιοι υφίστανται τηλεκαταδίκες και διαπόμπευση στις σύγχρονες “ηλεκτρονικές πλατείες” κρινόμενοι για τις επιλογές τους ή προκειμένου να εξοντωθούν ηθικά για να εξυπηρετηθούν άλλοι σκοποί.
Δεν μιλάμε φυσικά για εγκληματίες που έχουν παραβιάσει τα περισσότερα άρθρα του ποινικού κώδικα. Μιλάμε για ανθρώπους με διαφορετικές αντιλήψεις ή ιδέες που δεν είναι ευρέως αποδεκτές σύμφωνα με τα “χρηστά ήθη” όχι όμως απαραίτητα επιβλαβείς για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε ως κοινωνία είναι ίσως το γεγονός ότι δεν γνωρίζουμε τα όρια της ελευθερίας μας και των υποχρεώσεών μας. Το ότι ζούμε σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα δε σημαίνει ότι υπάρχει ασυδοσία και ο καθένας μπορεί να προτρέπει τον μικρό ή μεγάλο του περίγυρο σε ενέργειες που θα βλάψουν συνανθρώπους μας. Κανείς όμως δεν έχει το δικαίωμα να φιμώσει μια άποψη όσο διαφορετική κι αν είναι με τις δικές μας αντιλήψεις εφόσον δεν προτρέπει σε βία ή σε μισαλλοδοξία.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δημιουργήθηκαν για να μπορούν να ακούγονται όλες οι απόψεις χωρίς μεσάζοντες. Υποτίθεται ότι ως κοινωνία είμασταν αρκετά ώριμοι ώστε να φιλτράρουμε αυτές τις απόψεις, να υιοθετούμε τις χρήσιμες και να απορρίπτουμε τις άχρηστες. Υποτίθεται ότι είχαμε την κουλτούρα του δημοσίου διαλόγου και θα μπορούσαμε να επιχειρηματολογήσουμε προκειμένου να υποστηρίξουμε την άποψή μας.
Από τη θεωρία μέχρι την πράξη αποδείχθηκε για μια ακόμα φορά ότι ο δρόμος είναι πολύ μακρύς και δύσβατος. Στην πράξη τα μέσα κοινωνική δικτύωσης που αντικατέστησαν τα κλασικά ΜΜΕ, επειδή δεν υπήρχε πολυφωνία, έχουν μετατραπεί σε μια σύγχρονη εκδοχή της Άγριας Δύσης. Όποιος “κουβαλάει” μεγάλο κοινό δίνει το τέμπο του “κανιβαλισμού”. Είτε με ανήθικες ευθείς επιθέσεις είτε με υποχθόνιες στρατηγικές που έχουν πάντα σκοπό να βλάψουν ηθικά όποιον στοχοποιούν.
Το δυσάρεστο είναι ότι αυτά τα φαινόμενα δεν συναντώνται μόνο σε επίπεδο καθημερινότητας πολιτών αλλά επεκτείνονται σε όλο το φάσμα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Παλιά ήταν αρκετή μια εκπομπή στην τηλεόραση για να ικανοποιηθεί η τέρψη των “κανίβαλων”. Τώρα που υπάρχει η αλληλεπίδραση της κοινότητας, όλος ο σαδισμός εκτονώνεται μέσα από δημοσιεύσεις και σχόλια επιπέδου κοινωνικού περιθωρίου. Κι επειδή ακριβώς δεν υπάρχουν όρια, όλο αυτό μπορεί να πάρει τη μορφή χιονοστιβάδας και να δημιουργήσει σοβαρότατα προβλήματα σε όλους μας, αφού είναι θέμα χρόνου να στοχοποιηθούμε για μια δική μας διαφορετικότητα.
Το ότι υπάρχει η νομοθεσία για να αποτρέψει νοσηρά φαινόμενα, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αποτελεί και αποτρεπτικό παράγοντα. Το κλειδί της υπόθεσης βρίσκεται για μια ακόμα φορά στην παιδεία και στην κουλτούρα μας. Αν ο καθένας μας αρνηθεί να εμπλακεί σε καφενειακού τύπου διαλόγους και συζητήσεις κλειδαρότρυπας τότε το φαινόμενο θα εξασθενήσει. Σε κάθε άλλη περίπτωση αργά ή γρήγορα θα το βρούμε μπροστά μας.
