Το πλυντήριο ως οικιακή συσκευή ήταν ίσως από τις πιο επαναστικές εφευρέσεις του ανθρώπου, καθώς μας γλίτωσε από τον κόπο του πλυσίματος των ρούχων στο χέρι αλλά και από την σπατάλη στους υδάτινους πόρους. Όσο χρήσιμη συσκευή είναι τα πλυντήρια για ένα νοικοκυριό, άλλο τόσο είναι και για τη λειτουργία του συστήματος που συνδέει τα ΜΜΕ με την εξουσία και τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα.
Πως λειτουργούν τα ΜΜΕ ως “πλυντήρια”; Σε υποθέσεις διασήμων ή οικονομικά επιφανών προσώπων που εμπλέκονται σε παραβατικές συμπεριφορές - όπως για παράδειγμα ενδοοικογενειακή βία, πλημμελήματα, ακόμα και εγκλήματα - φροντίζουν με τον τρόπο τους να υποβαθμίσουν τα γεγονότα και να λειάνουν το έδαφος ώστε να ξεχαστούν γρήγορα.
Ο τρόπος αυτός ποικίλει ανά περίσταση όμως συνήθως ακουλουθεί τα στάδια ενός προγράμματος πλύσης πλυντηρίου. Η “πρόπλυση” ξεκινάει με την χρήση όρων μικρότερης έντασης στη μετάδοση της είδησης που δεν μπορεί να εξαφανιστεί. Αντί για τον όρο “βία” για παράδειγμα χρησιμοποιείται ο όρος “διαμάχη”. Έτσι στη κοινή γνώμη περνάει ως ένα ήσσονος σημασίας γεγονός και υποβαθμίζει τη σοβαρότητα των καταστάσεων.
Στην “κυρίως πλύση”, αναλαμβάνουν διάφορες τηλεπερσόνες (που αργότερα μπορεί να γίνουν και βουλευτές) διαμέσου υποτιθέμενων “ψυχαγωγικών” εκπομπών να φτιάξουν την “αγιογραφία” του θύτη και να επισημάνουν ότι πρόκειται για μια άτυχη στιγμή. Επικαλούνται σαθρά επιχειρήματα που στοχεύουν στην ενεργοποίηση του οίκτου και της συγχώρεσης. “Είχε μια λαμπρή καριέρα ως δικηγόρος και δεν έδωσε ποτέ δικαίωμα…”, “Ήταν καλό παιδί με σπουδές και διακρίσεις…”, και άλλα τέτοια που πουλάνε πάντα. Συνήθως, για να είναι πειστικό το έργο, κάποιος πάντα κάνει τον “κακό”. Αυτός που μένει πιστός στην καταδίκη του θύτη και στο τέλος της εκπομπής έχει περιθωριοποιηθεί ως μια ακραία φωνή.
Παράλληλα, επειδή η φάση της “κυρίως πλύσης” διαρκεί όσο καιρό χρειαστεί να καμφθεί η ένταση του γεγονότος, αναλαμβάνουν οι “σοβαροί” δημοσιογράφοι να κάνουν την έρευνα τους ώστε να διαπιστώσουν αν αυτά που λέγονταν στις “ψυχαγωγικές” εκπομπές είναι αλήθεια. Και ω του θαύματος χωρίς οι ίδιοι να παίρνουν ξεκάθαρη θέση, μέσα από την απόλυτη εκπομπή εξιλέωσης του θύτη, χειραγωγούν την κοινή γνώμη.
Στο τελευταίο στάδιο του “στραγγίσματος”, αναλαμβάνουν οι “ντίβες” των ηλεκτρονικών μέσων να επανεντάξουν τους θύτες και να επαναφέρουν την κοινωνία στις “εργοστασιακές της ρυθμίσεις”. Αυτό γίνεται συνήθως με μια συνέντευξη στις ζώνες υψηλής τηλεθέασης, όπου ο θύτης παρουσιάζεται ταλαιπωρημένος και αποκαμωμένος, ζητώντας από την κοινωνία να του δώσει άφεση αμαρτιών. Στο μεταξύ κάνουν παρεμβάσεις διάφοροι διάσημοι φίλοι του προκειμένου να τονίσουν το ακέραιο του χαρακτήρα του και να εγγυηθούν τάχα ότι ένα τέτοιο “ατυχές” περιστατικό δεν θα ξανασυμβεί.
Σε αυτό το αισχρό σύστημα που φροντίζει να προστατεύσει τα συμφέροντα και την προσωπικότητα του θύτη, κανένας δεν νοιάζεται πλέον για το θύμα. Το ίδιο δε το θύμα κατακλύζεται από συναισθήματα ντροπής και φορτώνεται πλήρως σχεδόν την ευθύνη για την κακοποίησή του. Φθάνουμε δηλαδή στο άκρον άωτον του παραλογισμού. Να κατηγορείται το θύμα για την σωματική ή ηθική βλάβη που έχει υποστεί.
Το χειρότερο όλων είναι ότι η κοινή γνώμη εκπαιδεύεται σε αυτές τις άθλιες πρακτικές και γίνεται συνεχώς πιο ελαστική στην ασχήμια. Ο ηθικός κώδικας διαμορφώνεται όχι με αξιακά κριτήρια, αλλά με βάση τις γνωριμίες και το κοινωνικό στάτους του εκάστοτε θύτη. Όλα μπορούν να ξεχαστούν και να συγχωρεθούν αν υπάρχουν οι κατάλληλες διασυνδέσεις.
Σε όλη αυτή τη βρωμιά που μας έχει κατακλύσει, υπάρχουν ακόμα ευτυχώς εκείνοι που αρνούνται να υποχωρήσουν σε αυτό τον ολισθηρό δρόμο και αγωνίζονται για υψηλά ιδανικά και αξίες. Αυτούς δεν τους προβάλει το σύστημα, παρά μόνον για να τους χρησιμοποιήσει ως άλλοθι για την κατάντια του. Τους περιμένει ταυτόχρονα στη στροφή μέχρι να στραβοπατήσουν και στο τέλος να τους κατασπαράξει ώστε να πείσει τελικά την κοινή γνώμη ότι όλοι είμαστε ίδιοι.
--
Από τη στήλη «ΨΙΛΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ» στη ΡΟΔΙΑΚΗ της Κυριακής
