Μεγάλη Πέμπτη στην Πάτμο - Ο Ιερός Νιπτήρας - Του Αριστείδη Μιαούλη

Το «αντίδωρο» της μέθεξης , Μ. Πέμπτη στην Πάτμο λέγεται «Μαργαρίτης» από τον οποίο εξάγεται ο Άγιος Άρτος, ο οποίος θα φυλαχτεί στο αρτοφόριο για τις ανάγκες των πιστών όλο το χρόνο.
Λίγο πριν το μεσημέρι στο καθολικό της Μονής, δώδεκα ιερείς και μοναχοί ντυμένοι μ' ομοιόμορφα πορφυρόχρυσα βυζαντινά άμφια , με τις μεγάλες καστροκαμπάνες, ν ΄ αναπάλλονται στον ρυθμό των ιερών στιγμών με τον Πεντηκοστό ψαλμό σε ήχο βαρύ είναι έτοιμοι να ακολουθήσουν το Πατμιακό Τυπικό σε ένα δρώμενο σπάνιο. Θα αναπαραστήσουν τις συγκλονιστικές στιγμές που προηγήθηκαν της σύλληψης του Κυρίου τη Μ. Πέμπτη , τον Μυστικό Δείπνο και την προσευχή στον κήπο της Γεθσημανής.
«Η τελετή του Ιερού Νιπτήρα «ανήκει στην κατηγορία των αυθεντικών βυζαντινών αναπαραστάσεων των Παθών που γνώρισαν και στη Δύση διάδοση, εκεί με τη χαρακτηριστική ονομασία των «μυστηρίων», μας πληροφορεί ο συγγραφέας Ι.Μ.Χατζηφώτης. Αυτές οι αναπαραστάσεις, ξεκίνησαν, κατά τον Καθηγητή Φαίδωνα Κουκουλέ , «από τις αρχές του Δ΄μ.Χ αιώνα ως «αντίποδας» του θεάτρου που υμνούσε το δωδεκάθεο και ήταν προσφιλές θέαμα για το λαό της εποχής».
Περιλαμβάνεται στο Τυπικό του Αγίου Σάββα και προφανώς τελείται από τον 11ο αιώνα, με την ίδρυση της Μονής, στο καθολικό ή την αυλή της.
Η αναπαράσταση του Μυστικού Δείπνου, περί τον 16ο αιώνα μεταφέρθηκε στον εκτός της Μονής χώρο και γίνεται ως τις μέρες μας σε μια απ' τις πλατείες της Χώρας, πότε Δυτικά, σ΄αυτήν που φέρει το όνομα του Φιλικού Εμμανουήλ Ξάνθου, ή αν ο καιρός δεν το επιτρέπει, Ανατολικά, στην πλατεία της Αγιά- Λε (σ)βιάς ή Πατριάρχου Θεοφίλου Παγκώστα όπως λέγεται σήμερα, διότι εκεί εκφωνήθηκε ένας από τους πιο ιστορικούς λόγους κατά την Έναρξη της Επανάστασης του 21.
Μεγάλη Πέμπτη στη ζωή του νησιού..
Το μεσημεριανό φαγητό περιλαμβάνει γιαπράκια (ντολμαδάκια)με φρέσκα αμπελόφυλλα και βραστά χλωροκούκκια, κατ εξαίρεση λόγω του Νιπτήρα, με λάδι.
Από τις ολάνθιστες «γαβέθες» , όπως λένε στο νησί τις μεγάλες χτιστές γλάστρες των αυλών τους οι Πατινιές, θα διαλέξουν τα πιο ευωδιαστά πολύχρωμα λουλούδια τους και θα τα στείλουν στην ενορία τους.
Εκεί, από το απομεσήμερο βρίσκονται κοπέλες και στολίζουν τον Επιτάφιο, επιστρατεύοντας την δεξιοσύνη τους. Θέλουν να έχουν τον καλύτερο Επιτάφιο του νησιού.
Στους δρόμους πηγαινοέρχονται από τα σπίτια στους φούρνους, οι «νταβάδες» με τα κουλούρια.
Σε όχι πολύ μακρινά χρόνια τον τόνο τους στη διαδικασία έδιναν και τα κλαδιά που μοσκοβόλαγαν καθώς καίγονταν στους σπιτικούς φούρνους που είχε κάθε αυλή.
Τα κουλούρια, σε σχήμα φιδωτό, της φόρμας ή του μύλου και πολλά μ' ένα κόκκινο ή πράσινο αυγό στη μέση.
Είναι «περασμένα» και με ένα μίγμα αυγού για να γυαλίσουν στο ψήσιμο και να γίνουν ακόμη πιο νόστιμα.
patmostimes.gr