Καλλιέργεια κρέατος από κύτταρα: Προκλήσεις και προοπτικές για τη βιωσιμότητα του πλανήτη
• Ποιες είναι οι διαφορετικές προσεγγίσεις στη ρύθμισή της σε παγκόσμιο επίπεδο
Ο Καστανάκης Κωνσταντίνος, είναι απόφοιτος της Σχολής Δημοσιογραφίας του Πανεπιστημίου Frederick, Λευκωσίας.
Μόνιμο μέλος της Ένωσης Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Πελοποννήσου - Ηπείρου - Νήσων (μέλος Π.Ο.Ε.Σ.Υ).
Ο Καστανάκης Κωνσταντίνος, δεν εργάζεται, δε συμβουλεύεται, δεν κατέχει μετοχές και δε λαμβάνει καμία χρηματοδότηση από καμία εταιρεία ή οργανισμό ή πολιτικό χώρο που θα επωφεληθεί από αυτό το άρθρο.
Η συνεχής πρόοδος της τεχνολογίας στον τομέα της κτηνοτροφίας σε συνδυασμό με την ανάγκη για εντατική παραγωγή κρέατος, έχει αυξήσει το κόστος και την αποτελεσματικότητα της παραγωγής, με αποτέλεσμα να οδηγήσει στην αύξηση του όγκου παραγωγής. Παρόλο που στις δυτικές χώρες το κρέας είναι πιο οικονομικό και προσιτό στους καταναλωτές, η εντατική παραγωγή κρέατος έχει αρνητικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, το περιβάλλον και την ευημερία των ζώων. Ομάδες ερευνητών στον ακαδημαϊκό και βιομηχανικό τομέα εργάζονται πάνω στη βελτίωση των αισθητηριακών χαρακτηριστικών του κρέατος, χρησιμοποιώντας φυτικά προϊόντα και αναπτύσσοντας νέες προσεγγίσεις μέσω της κυτταρικής γεωργίας, η οποία αναφέρεται στην παραγωγή κρέατος με τη χρήση κυττάρων. Πρόσφατα, κατάφεραν να δημιουργήσουν ποσότητα κρέατος μερικών γραμμαρίων από τη σάρκα ενός εξαφανισμένου μαμούθ. Η διαδικασία διήρκησε τέσσερις εβδομάδες. Αυτή η μικρή ποσότητα κρέατος, μεγέθους ενός μικρού κεφτέ, θεωρείται το πιο υποσχόμενο αποτέλεσμα της κυτταρικής γεωργίας και αναμένεται να αλλάξει τον τρόπο παραγωγής των τροφίμων τα προσεχή χρόνια.
Γενικοί ορισμοί και πλεονεκτήματα της κυτταρικής γεωργίας
Πρόκειται για καινοτομία που αντιμετωπίζει τα προβλήματα που προκύπτουν από την εντατική κτηνοτροφία, όπως η ρύπανση του περιβάλλοντος, η δυσανεξία των ζώων και οι πιθανές αρνητικές επιδράσεις στην υγεία των ανθρώπων επιτρέποντάς τους να έχουν πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας κρέας χωρίς τα αρνητικά συνεπακόλουθα της εντατικής κτηνοτροφίας. Επιπλέον, η κυτταρική γεωργία έχει τη δυνατότητα να αλλάξει τον τρόπο παραγωγής των τροφίμων και να βοηθήσει στην επίλυση παγκόσμιων προκλήσεων όπως η παγκόσμια πείνα και η κλιματική αλλαγή. Παράλληλα, αντιμετωπίζει προκλήσεις όπως το κόστος παραγωγής, την κλιματική προσαρμογή των κυττάρων, τη βιολογική ασφάλεια και την περιορισμένη δυνατότητα παραγωγής κρέατος σε μεγάλη κλίμακα, όμως παρόλα αυτά, η τεχνολογία αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς ασταμάτητα. Η κυτταρική γεωργία αναμένεται να αποτελέσει μια αλλαγή στον τρόπο που οι άνθρωποι σκέφτονται την παραγωγή και την κατανάλωση κρέατος. Οι καταναλωτές θα κληθούν να προσαρμοστούν σε αυτήν τη νέα τεχνολογία και να αποδεχτούν τον καινοτόμο τρόπο παραγωγής κρέατος. Γενικότερα, μπορεί να προσφέρει μια πιο βιώσιμη πηγή τροφής από την παραδοσιακή κτηνοτροφία και μπορεί να συμβάλει στη μείωση της εξάπλωσης ασθενειών. Σύμφωνα με την έρευνα της Σίλβια Μαλαγόλι, Μεταδιδακτορικής Ερευνήτριας στην Επιστήμη της Αλιείας, «η κλιμάκωση της κυτταρικής γεωργίας, θα χρησιμοποιεί σημαντικά λιγότερη γη και νερό σε σχέση με την παραδοσιακή κτηνοτροφία». Σύμφωνα με άλλες συναφείς έρευνες, απαιτείται περίπου 99% λιγότερη γη για την παραγωγή 1 κιλού κρέατος που καλλιεργείται στο εργαστήριο από ό,τι θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί από τις φάρμες για την παραγωγή της ίδιας ποσότητας. Επιπλέον, η παραγωγή 1 κιλού κρέατος σε εργαστήριο θα χρησιμοποιούσε μεταξύ 82% και 96% λιγότερο νερό από μια παραδοσιακή κτηνοτροφική εκμετάλλευση, ανάλογα με το προϊόν που συγκρίνεται. Η κυτταρική γεωργία μπορεί να βοηθήσει ακόμη στη μείωση της ανάγκης για καλλιέργεια εκτάσεων γης και τη χρήση νερού, και μπορεί να συμβάλει στην αειφόρο παραγωγή τροφίμων.
Οι υποστηριχτές και οι αντιτασσόμενοι
Η κυτταρική γεωργία είναι μια ανερχόμενη τεχνολογία και η εμπορική της χρησιμοποίηση δεν έχει ακόμη απογειωθεί. Προσεχώς, θα δούμε και θα μάθουμε περισσότερα και σε μεγαλύτερο ποσοστό για τις δυνατότητες και τα αποτελέσματά της. Ωστόσο, τα πρώτα παραδείγματα παρέχονται από τη Σιγκαπούρη και τις ΗΠΑ. Είναι οι μόνες δύο χώρες στις οποίες τα τρόφιμα που καλλιεργούνται στο εργαστήριο μπορούν να πωληθούν νόμιμα στους καταναλωτές, καθώς έχει διαμορφωθεί σχετικό νομοθετικό πλαίσιο. Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων εξακολουθεί να αξιολογεί τους πιθανούς κινδύνους που συνδέονται με τα καλλιεργημένα ζωικά προϊόντα και δεν έχει ακόμη εκδώσει επίσημη έγκριση για την εμπορική τους χρησιμοποίηση. Ο Φραντσέσκο Λολοπρίτζιτα, υπουργός Γεωργίας της Ιταλίας ανακοίνωσε την πρόθεση της χώρας να απαγορεύσει τα μεταλλαγμένα τρόφιμα. Πιθανόν να εκφράζει ανησυχίες για την περήφανη γαστρονομική ιταλική κληρονομιά, αλλά και για την προστασία των αγροτών και την ποιότητα των συνθετικών τροφίμων. Ουσιαστικά, πρόκειται για μία ανεπιβεβαίωτη απόφαση, αφού συνολικά η ιταλική κυβέρνηση εξετάζει τη θέση της σχετικά με τη χρήση της κυτταρικής γεωργίας, με πολλές πιθανότητες να υιοθετήσει τη γενική ευρωπαϊκή απόφαση, όταν αυτή θα ανακοινωθεί.
Πώς το μεταλλαγμένο κρέας προστατεύει τη δημόσια υγεία
Η καλλιέργεια κρέατος από κύτταρα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ασθενειών και να αποτρέψει την περιττή ταλαιπωρία των ζώων. Ο συνωστισμός των ζώων στις φάρμες επιτρέπει την ανάπτυξη ασθενειών, όπως: ασθένεια των πτηνών, των τρελών αγελάδων και την αφρικανική πανώλη των χοίρων, που είναι πιο πιθανό να αναπτυχθούν και να εξαπλωθούν μελλοντικά. Το 2018-2019, περίπου 225 εκατομμύρια χοιρινά στην Κίνα θανατώθηκαν λόγω της αφρικανικής πανώλης των χοίρων, που ισοδυναμεί με περίπου το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού των χοιρινών. Η υπερβολική χρήση αντιβιοτικών που χρησιμοποιούν οι κτηνοτρόφοι συμβάλλει στην αντίσταση στα αντιβιοτικά. Τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι μέχρι το 2050, η ανάπτυξη αντισωμάτων στα αντιβιοτικά θα οδηγήσει σε περισσότερους θανάτους παγκοσμίως από τον καρκίνο. Το μεταλλαγμένο κρέας θεωρείται περισσότερο ασφαλές, όταν πρόκειται για βακτήρια. Διότι τα κύτταρα που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του ελέγχονται, ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν είναι μολυσμένα με μολυσματικά παθογόνα. Τα προϊόντα κρέατος με βάση τα κύτταρα είναι επίσης απαλλαγμένα από μόλυνση από βακτήρια κοπράνων όπως η σαλμονέλα κ.ά. τα οποία μπορούν να μολύνουν το κρέας κατά τη σφαγή του ζώου.
Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της καλλιέργειας κρέατος από κύτταρα
Η καλλιέργεια κρέατος από κύτταρα μπορεί να παράγει λιγότερο CO2 (διοξείδιο του άνθρακα) από τις συμβατικές φάρμες βοοειδών στην παρούσα φάση. Οφείλεται στη μεγάλη ενέργεια που καταναλώνει ένα εργαστήριο για τη διατήρηση των κατάλληλων συνθηκών για την ανάπτυξη των κυττάρων. Ωστόσο, η παραδοσιακή μέθοδος καλλιέργειας και εκτροφής που χρησιμοποιείται επηρεάζει και αυτή σημαντικά την ποσότητα των αερίων του θερμοκηπίου που παράγονται. Επίσης, το κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο παράγει σημαντικά λιγότερο μεθάνιο από τη συμβατική κτηνοτροφία. Η ανάπτυξη και χρήση καινοτόμων τεχνολογιών μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της καλλιέργειας κρέατος από κύτταρα στο μέλλον. Η αναβάθμιση της τεχνολογίας κυτταρικών τροφίμων απαιτεί δραστήρια πολιτική βούληση, επενδύσεις και συστηματική ενημέρωση για την παραγωγή κουλτούρας στο καταναλωτικό κοινό. Ωστόσο, η ανάπτυξη αυτής της νέας μορφής τροφής μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη για τη βιωσιμότητα του πλανήτη και την υγεία μας. Είναι σημαντικό οι ερευνητές να εξελίσσουν αυτήν την τεχνολογία, προκειμένου να διασφαλίσουν ότι θα είναι βιώσιμη και αποδοτική στο μέλλον και πάνω από όλα επισφαλής για τη δημόσια υγεία. Παράλληλα, εμείς καλούμαστε να ξεπεράσουμε τις δικές μας προκαταλήψεις και να σκεφτούμε την υγεία, το μέλλον της ανθρωπότητας και του πλανήτη.
Πηγές:
American Society for Microbiology. (2022, March 29). African Swine Fever Virus Is A Global Concern. Retrieved from https://asm.org/Articles/2022/March/African-Swine-Fever-Virus-Is-A-Global Concern#:%7E:text=However%2C%20it%20is%20estimated%20that,of%20ASF%20from%202018%2D19.
ASM. (2022, March). African Swine Fever Virus Is A Global Concern. Retrieved from https://asm.org/Articles/2022/March/African-Swine-Fever-Virus-Is-A-Global-Concern#:%7E:text=However%2C%20it%20is%20estimated%20that,of%20ASF%20from%202018%2D19.
Gustafsson, Ö., Krusa, M., Zencak, Z., Sheesley, R. J., Granat, L., Engström, E., ... & Leck, C. (2011). Brown clouds over South Asia: biomass or fossil fuel combustion?. Environmental Science & Technology, 45(1), 203-208. doi: 10.1021/es200130u
Havelaar, A. H., Versteegh, J. F. M., & van Pelt, W. (2006). Evaluation of control measures implemented to prevent human salmonellosis attributed to fresh-cut vegetables, fruit, and juices. Foodborne Pathogens and Disease, 3(1), 8-15. doi: 10.1089/fpd.2006.0066
Ritchie, H., & Roser, M. (2019). Agricultural Land by Global Diets. Our World in Data. Retrieved from https://ourworldindata.org/agricultural-land-by-global-diets#:%7E:text=Livestock%20takes%20up%20nearly%2080,required%20to%20produce%20our%20food.
The Guardian. (2023, March 29). Italian plan to ban lab-grown food criticised as 'misguided'. Retrieved from https://www.theguardian.com/world/2023/mar/29/italian-plan-to-ban-lab-grown-food-criticised-as-misguided
