Μια γνωριμία στα ναυάγια της Καρπάθου
Η Κάρπαθος και το υπερωκεάνιο "Καρπάθια", με μια πρώτη ματιά δεν έχουν απολύτως καμιά σχέση. Το καράβι που έγινε πασίγνωστο και έμεινε στην ιστορία, βρέθηκε πρώτο στο τραγικό ναυάγιο του "Τιτανικού", που βυθίστηκε μισή ώρα πριν από τα μεσάνυχτα της 14ης Απρίλη 1912, από πρόσκρουση με παγόβουνο στον Ατλαντικό ωκεανό και με χαραγμένη ρότα, για την Νέα Υόρκη, όσο για τους άμοιρους ταξιδιώτες, γλεντοκοπούσαν στα σαλόνια, γιόρταζαν,
το παρθενικό ταξίδι, του πιο ασφαλούς πλοίου.
Ο αβύθιστος Τιτανικός, ήταν παραμύθια, δεν υπήρχαν, ούτε που είχαν προβλεφθεί, σωστικά μέσα για όλους τους επιβάτες, αφού η εταιρία δεν σκέφτηκε την άποψη της θάλασσας, ενώ το πλοίο σωτήρας, το "Καρπάθια",
που ταξίδευε σε απόσταση 58 μιλίων, δέχθηκε ένα πλήθος απελπισμένων τηλεγραφημάτων. Η φιλική σχέση μεταξύ των ασυρματιστών έγινε ο καθοριστικός παράγοντας, στην εξέλιξη των γεγονότων.
Ο σαραντατριάχρονος πλοίαρχος του "Καρπάθια", Αρθούρος Χένρυ Ρόστρον, έψαχνε μέσα στα σκοτάδια κάποιο φως, εκείνο που θα τον οδηγούσε στους ναυαγούς, και η πιο μικρή καθυστέρηση άφηνε νεκρά κορμιά, μέσα στο μαύρο και παγωμένο, αλμυρό νερό.
Στις 02:40 είδαν ένα ασθενές, θαμπό, πράσινο φως, από την σωσίβια λέμβο Νο2, ήταν η αρχή της σωτηρίας.
Τελικά έφτασα στη θέση 41-46 Β, 50-14 Δ, τα χαράματα περισυνέλεξαν 706 ψυχές, αυτές απέμειναν ζωντανές, από τους 2.235, που ήσαν επιβιβασμένοι,
και το βράδυ της Πέμπτης 18 Απριλίου 1912, τους αποβίβασαν στην Νέα Υόρκη, ενώ στην προκυμαία περίμεναν κρεμασμένοι, στα κάγκελα της προβλήτας, περισσότεροι από 30.000 άνθρωποι.
Το μεγάλο υπερωκεάνιο δεν έχει απολύτως καμιά σχέση με το νησί, αντίθετα η σωτήρια πράξη του "Καρπάθια" και των ναυτικών του, επαναλαμβάνεται στα σιωπηλά, εκατοντάδες χρόνια, από την Κάρπαθο και τους κατοίκους της.
Παράδειγμα είναι το πάθημα του καπετάν Τραμουντάνα, εκείνου του τρομερού πειρατή, που ναυάγησε φορτωμένος με γαϊδούρια, το βασανισμένο του σκαρί, η "Τρικυμία", έσπασε πάνω στα βράχια του νησιού, με πλήρωμα ένα τσούρμο από Τουρκόγυφτους, τον έπιασαν με τα βρεμμένα μαδέρια στο ξύλο, αφού του χρέωσαν το παράλογο καραβοτσάκισμα, τα γαϊδούρια βρήκαν την ευκαιρία, κολύμπησαν και το έσκασαν για τα βουνά του νησιού, μα η Κάρπαθος στάθηκε φιλόξενη και για τον κατεστραμμένο θαλασσόλυκο.
Αν είναι μύθος, ένα παραμύθι, και καπετάνιος του γλυκού νερού ο Τραμουντάνας, τα τόσα αληθινά ναυάγια πάνω στο Καρπάθιο, φανερώνουν το δύστροπο πέρασμα, από τα νερά που ανατράφηκε ο πρωτογιός, ο κανακάρης του Ποσειδώνα, ο Πρωτέας, ο Θεός που μεταμορφώνεται και τριγυρνά, ακόμα και σήμερα, πάνω στο νησί και κάθε που έχει τα μπουρίνια του, η θάλασσα μαυρίζει, γίνεται κακότυχος, ο περαστικός, ο ανίδεος ταξιδιώτης.
Η Κάρπαθος αν και δεν ήταν ποτέ σπουδαίο, ναυτικό νησί, όπως η γειτονική Κάσος, είχε την ατυχία να είναι ένα πέρασμα τρανών Θεών, πειρατών και κουρσάρων.
Τα φυσικά της λιμάνια, οι όρμοι και οι κλειστές, σαν αγκαλιές ακτές, βοηθούσαν τους περαστικούς ναυτικούς, άλλες φορές να ξαποστάσουν, άλλες πάλι να επιτύχουν επιδρομές και χορτάτες λεηλασίες, στους παραθαλάσσιους οικισμούς, αλλά με τις δυνατές θαλασσοταραχές, όλοι οι υπολογισμοί πήγαιναν στράφι,
οι ντόπιοι με το καλμάρισμα του καιρού, μάζευαν μπόλικα από τα βρεμένα λάφυρα και τα ξύλα, τα τσακισμένα μαδέρια και κουπιά από τα άτυχα, περαστικά πλεούμενα.
Στην σύγχρονη βιβλιογραφία («Τα Ναυάγια Στις Ελληνικές Θάλασσες 1951-2000, του αείμνηστου ναυάρχου Χρήστου Ντούνη), στα ιστορικά αρχεία πολλών εφημερίδων, αλλά και στη μνήμη των ντόπιων ψαράδων, υπάρχει ένα πλήθος ναυαγίων, που σήμερα μπορεί να μην δείχνει, ούτε να προκαλεί πικρά συναισθήματα, όμως πρόκειται για τραγικές, ανάποδες ιστορίες, από εκείνες που παραμένουν ολόφρεσκες, στη μνήμη εκείνων που θαλασσοπνίγηκαν.
Τον Απρίλιο του 1958, το φορτηγό "Παναγία", 1200 τόνων, με φορτίο 1000 τόνους τσιμέντο, και προορισμό την Τζέντα της Αιγύπτου, βυθίστηκε από εισροή υδάτων, έπειτα από ρήγμα στο μηχανοστάσιο, το ατμόπλοιο "Σεμιραμίς" περισυνέλεξε ζωντανούς και τους 16 ναυαγούς.
Το πρώην πολεμικό "Gernik" μέσα στα Χριστούγεννα του 1963,
φορτωμένο με μπανάνες, κακάο και εξωτικά φρούτα, έπεσε σε ξέρα, από σφοδρή θαλασσοταραχή στην περιοχή του Αφιάρτη. Στην προσπάθεια αποκόλλησης από δύο ρυμουλκά, τα πράγματα έγιναν χειρότερα και το πλοίο βυθίστηκε στον Διακόφτη.
Το 1964, στα μέσα του Σεπτέμβρη χάθηκε το ξύλινο σκαρί "Σεβαστή", οι ριπές του ανέμου ξεπερνούσαν τα 8 μποφόρ, η θάλασσα έβγαζε τεράστιες γλώσσες, μεγάλα ολόασπρα στόματα και το πετρελαιοκίνητο δεν άντεξε, τσακίστηκε στα βράχια.
Ήταν το 1976, όταν το Κυπριακό φορτηγό "Μαριέτα", προσάραξε στη Κάρπαθο, ευτυχώς βρέθηκε κοντά το "Αστέρι", το φορτηγό που κατάφερε να το αποκολλήσει. Την ίδια χρονιά το Ελληνικό φορτηγό "Οσιαν Σαίηλορ" έχασε τον έλικα και έμεινε ακυβέρνητο, μισό μόλις μίλι, από τις ανατολικές ακτές, ο καλός καιρός και το ναυαγοσωστικό "Μαριγώ Μάτσα", μετέφεραν με ασφάλεια το πλοίο στα Πηγάδια.
Δύο χρόνια μετά, στα 1978, το περαστικό αμερικάνικο ελικοπτεροφόρο "Γκουαλνταλκανάλ", έσωσε τους 5 ναυτικούς, του μικρού φορτηγού, 144 κόρων, το "Κόνιτσα", που παρέμενε ακυβέρνητο, μέσα σε σφοδρή θαλασσοταραχή, νότια του νησιού.
Τα Χριστούγεννα του 1980 ένα στρατιωτικό ελικόπτερο έσωσε τους 14 ναυτικούς του Ελληνικού φορτηγού "Λούσυ", που βυθίστηκε, φορτωμένο με πίσσα, 120 μίλια νοτιοανατολικά της Καρπάθου,.
Στα ανατολικά το "Δίας" (που το έλεγαν Χαρά), ολικ. χωρητ. 449 κόρων, κουβαλούσε τούβλα με προορισμό τα Πηγάδια, πήρε κλίση και ενώ ρυμουλκήθηκε από το οχηματαγωγό Ολύμπια, δεν τα κατάφερε και βυθίστηκε 1,5 ν. μ. από το λιμάνι του Διαφανίου. Από το πλοίο που βρίσκεται σε βάθος 21 μέτρων, διατηρείτε σε καλή κατάσταση η πρύμνη, η πλώρη και το φορτίο με τα τούβλα.
Το λαθρεμπορικό, φορτωμένο με τσιγάρα, "Τέναρον Σ", 374 κόρων, βυθίστηκε το Δεκέμβρη του 1980, δυτικά του νησιού, στον όρμο του Τριστόμου, οι 1500 κούτες τσιγάρων έμειναν να μουλιάσουν ακάπνιστες, ενώ οι οκτώ ναυτικοί γλύτωσαν από τη θάλασσα, όχι όμως και από τις βαριές κατηγορίες, για το παράνομο λαθρεμπόριο, οι διωκτικές αρχές κυνηγούσαν δύο μήνες το πλοίο, που κρυβόταν στις απόκρημνες ακτές τις Καρπάθου.
Το Τούρκικο φορτηγό "Gemar", που ακόμη στέκει στο νότιο άκρο του νησιού, προσάραξε κοντά σε βραχώδη ακτή, σε σχετικά μικρό βάθος στις 19 Νοεμβρίου 1982 στο Λίκι. Είναι η περιοχή δίπλα στο αεροδρόμιο, που έχει δεσμευτεί από την πολεμική αεροπορία, το βαπόρι τσακίστηκε πάνω στις περίφημες αλυκές και είναι ένα από τα σύμβολα της Καρπάθου.
Ήταν τον Φλεβάρη του 2007 όταν το πλοίο «Νάσια φλάϊ» φορτωμένο με οικοδομικά, έπεσε σε μεγάλη θαλασσοταραχή, οι πληροφορίες από τους Διαφανιώτες θέλουν έναν από τους κάβους να κόβεται, να πέφτει στο νερό και να αγκαλιάζει μέσα στην αντάρα την προπέλα. Το πλοίο έμεινε τελικά ακυβέρνητο και ένα από τα ελικόπτερα διάσώσεων έβγαλε τους ναυτικούς που εγκατέλειψαν το βαπόρι, που από τότε βρίσκεται βυθισμένο σε βάθος 40 μέτρων στη Σαρία.
Δεν ήταν μονάχα τα ναυάγια, αλλά τα κρυφά, τα σκοτεινά αλισβερίσια, τα νταραβέρια κρυφών κοντραμπάντων, είναι τα μοναχικά, φιλόξενα βράχια,
οι αιώνιοι, σιωπηλοί μάρτυρες, που βόλευαν τους επίδοξους ληστές ή τους λαθρέμπορους για τις παράνομες βρομοδουλειές τους.
Στα τελευταία χρόνια της δικτατορίας, έπιασαν ανοιχτά της Καλύμνου και προερχόμενο από Κάρπαθο, το φορτηγό Λιβανέζικων συμφερόντων "Λα Πέρλα", φορτωμένο με όπλα και πυρομαχικά, το πλήρωμα του λαθρεμπορικού πέρασε δίκη στη Ρόδο, με σοβαρές κατηγορίες, για διακινήσεις παράνομου οπλισμού.
Στα πιο μικρά, ιδιωτικά σκάφη χάνεται ο λογαριασμός, αρκετά βυθίζονται δίχως να τα πάρουμε μυρωδιά, ενώ για άλλα βγαίνουν ακόμα και περαστικά πολεμικά πλοία, για την ανεύρεση ναυαγών. Όπως έγινε τον Αύγουστο του 1978, που μια ρωσική κορβέτα παράτησε μια άσκηση, για να σώσει δύο Γερμανούς που φόρεσαν σωσίβια και εγκατέλειψαν τη θαλαμηγό τους.
Περίεργη είναι και η υπόθεση για το κότερο φάντασμα, "Λένα", νηολογίου Πειραιά, 30 κόρων και 13 μέτρων, τριγυρνούσε από καιρό την Κάρπαθο, με τον τελευταίο ανεφοδιασμό του, στα Πηγάδια, τον Ιούνιο στα 1981, έπεσαν τα τηλέφωνα και οι πληροφορίες αναστάτωσαν τις διωκτικές αρχές, που από μήνες, το αναζητούσαν, βρέθηκε τελικά προσαραγμένο και έρημο, παρατημένο στη Νότια Ρόδο , σε μια απόμερη σπηλιά της παραλίας, της Καττάβιας, βρέθηκαν 75 σαμπρέλες, συνολικά 3 τόνους από χασίς! Στις τριγύρω παραλίες, ακόμη και στην Κάρπαθο, ξεβράστηκαν οι γνωστές σαμπρέλες με πακεταρισμένα, τακτοποιημένα σε αδιάβροχες θήκες, τα ναρκωτικά.
Ένα σωρό είναι και τα σήματα της ιντερπόλ, για την θαλαμηγό με τα δύο ονόματα, "Μπέτυ" ή "Άρης", και το βολτάρισμα του σκάφους, στα ανοιχτά του νησιού.
Ακόμη κολυμπά σε βάθος 45 μέτρων, στα νερά του Αγίου Μηνά, η εικοσάμετρη θαλαμηγός «Σπέτσες Μ», ήταν το καλοκαίρι του 2007 όταν ξεκίνησαν δύο σκάφη από το λιμάνι του Διαφανίου, το ένα στάθηκε άτυχο, σκάλωσε σε ξέρα και στην προσπάθεια να αποκολήθει έσπασε και έμεινε στον τόπο.
Πλήθος είναι και τα ακυβέρνητα σκάφη, τριγύρω από την Κάρπαθο, εκείνων που ψάχνουν την τυχαία σωτηρία, σαν το "Χαίρ Εντιέν" , σημαίας Λιβάνου που το 1973 οι μηχανές έπαψαν να λειτουργούν, ευτυχώς είχε άγιο, το είδε και το ρυμούλκησε στην Κύπρο το περαστικό δεξαμενόπλοιο "Ελλάς". Δεν είχε την ίδια τύχη το Καλύμνικο ψαράδικο "Άγιος Γεώργιος", ξέμεινε κι αυτό, ακυβέρνητο, βυθίστηκε τελικά λίγες μέρες μετά, στον Αύγουστο του 1973.
Στις 13 Μαϊου 1974, δόθηκε μια περίεργη άδεια σε δύο Εβραίους καθηγητές Ελισά Λίντερ, Μ. Ντοθάν, του πανεπιστημίου της Χάϊφας, για να πραγματοποιήσουν ενάλια έρευνα σε διάφορες περιοχές του αιγαίου και μεταξύ αυτών και στην βόρεια Κάρπαθο.
Τις επόμενες μέρες το ερευνητικό σκάφος, Galim, παρέλαβε και την Ελληνίδα παρατηρήτρια, αρχαιολόγο Δέσποινα Χατζή, στο πλοίο ήταν επιβιβασμένοι ακόμη 25 ξένοι επιστήμονες, πραγματοποιώντας αλλεπάλληλες καταδύσεις, φωτογράφισαν, κατέγραψαν και πήραν δείγματα από διάφορες περιοχές του Αιγαίου και της Καρπάθου. Ακόμη και σήμερα παραμένουν άγνωστα τα αποτελέσματα από εκείνες τις έρευνες.
Στις 5/11/1979 επανήλθαν, ζητώντας άδεια για νέα έρευνα, ειδικά για τα Μινωικά λιμάνια της Κρήτης και της Καρπάθου. Το θέμα τελικά "σκάλωσε" στους όρους που έβαλε, επιτέλους, η νέο δημιουργημένη, τότε, εφορία εναλίων αρχαιοτήτων.
Η σπουδή, το ενδιαφέρον για τον υποθαλάσσιο άγνωστο πλούτο του νησιού, θυμίζει τα βουνά της Ρούμελης και τις κρυμμένες λίρες, των Εγγλέζων και των ανταρτών. Ακόμη σήμερα πολλοί ψάχνουν για ξεχασμένους θρύλους και θαμμένους θησαυρούς. Στα βαθιά νερά είναι πιο δύσκολο, έτσι κάνει και τα παραμύθια του μυαλού ακόμα πιο φουσκωμένα και μεγάλα.
Από το 2006 που έχει τεθεί σε εφαρμογή το νομοσχέδιο 3509, επιτρέπεται η αυτόνομη κατάδυση και η Κάρπαθος μετατρέπεται σε έναν θαλάσσιο παράδεισο για τους λάτρεις του σιωπηλού υποβρύχιου ταξιδιού.
Ο Δημήτρης Φίφης, επαγγελματίας δύτης και δάσκαλος αυτοδυτών, χαρακτηρίζει το νησί σαν ένα από τους τρείς καλύτερους προορισμούς στην Ελλάδα. Αν και αρνιόταν πεισματικά, την μετάθεση του στο νησί, όταν ακόμη ήταν στην υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού, τελικά η μοίρα αλλιώς τα έφερε, τον έβγαλε πάνω στον στενόμακρο τόπο και σήμερα δεν ανταλλάσει με τίποτε, αυτό το απίστευτο «δώρο».
Μιλά για τον υποβρύχιο πλούτο, για το ξεχωριστό χρώμα των νερών και το σπάνιο οικοσύστημα που ακόμη στέκει ολοζώντανο, εδώ κάπου σταματά, δεν θέλει ούτε να φανταστεί ανθρώπους δίχως συνείδηση, να πιάνουν μάσκες, πέδιλα και μπουκάλες και να πέφτουν άκριτα μέσα στο νερό.
Είναι όμως η ιδιομορφία, η θέση της Καρπάθου που ακόμη και το δύσκολο, γεμάτο αέρηδες καλοκαίρι, υπάρχουν απάγγεια στα ανατόλικα του νησιού, για μια βουτιά, για να χορτάσει το μάτι εικόνες και έναν πλούτο φυσικό, αληθινό, μα προπαντός ολοζώντανο.
Οι ξένοι ταξιδιώτες μόλις πατήσουν το πόδι τους στο νησί, ένα από τα πρώτα που ονειρεύονται, που θέλουν να κάνουν, είναι μια βόλτα, μια αυτόνομη κατάδυση, μέσα στα σπλάχνα της θάλασσα, οι δικοί μας πάλι, οι Έλληνες, γνωρίζουν σιγά-σιγά αυτόν τον κόσμο, που δεν θέλει ιδιαίτερα χαρίσματα για να το ζήσεις, όπως λέει και ο Δημήτρης «πρέπει να χαλαρώσεις και να απολαύσεις ένα σπάνιο μυστικό καλά κρυμμένο, την Κάρπαθο».
Είναι πάθος, ένα αλκολίκι είναι ο βυθός, όταν τον γνωρίσεις δεν θέλεις να αφήσεις μέρος να μην το εξερευνήσεις, να μην χαθείς σε μύθους, σε όλα εκείνα τα μέρη που κρύβουν μυστικά και απίθανες, κρυφές ιστορίες. Άλλες είναι τραγικές, αφήνουν πίσω άψυχα νεκρά κορμιά, εκείνα που τελικά δεν κατάφεραν να τη βγάλουν.
Θρύλοι που χάνονται στα μαύρα νερά, εκεί που δεν φτάνουν οι ακτίνες του ήλιου, για να ζεστάνουν, να φωτίσουν και τελικά να κρατήσουν φρέσκιες και ζωντανές τις μνήμες.
Όσο άγριο, κακοτράχαλο και ανάποδο, γίνεται μερικές φορές το θαλασσινό πέρασμα, από το Καρπάθιο, άλλο τόσο, το ίδιο πέλαγος βοήθησε στα δύσκολα, ανθρώπους και σκαριά, που έχουν κι αυτά, αληθινά μεγάλη ψυχή, βλέπεις οι προστάτες Θεοί, παλαιοί και νέοι, δείχνουν να διαλέγουν ακόμη κι αυτοί, ετούτη την περιοχή, την Κάρπαθο για το κρυφό βολτάρισμα τους.
ΠΗΓΗ: VERENA
