Η γενιά της ανατροπής - του Θάνου Ζέλκα

Η ΓΕΝΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΡΟΠΗΣ

Τα συνθήματα βγαίνουν αυθόρμητα μέσα απ' το πλήθος. Διαμέσου αυτού εξαπλώνονται αστραπιαία, όπως το ρεύμα διανύει το χαλκό και καταλήγει σ' έναν προβολέα που φωτίζει εκείνη τη στιγμή που θέλουν τα μάτια να οδηγήσουν στη ψυχή κι από εκεί στην αθανασία. Κι είναι οι στιγμές που γράφουν την ιστορία και όχι απαραίτητα οι νικητές. Ένα τέτοιο σύνθημα έφερε την εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Θα μπορούσε η εξέγερση αυτή να είχε μια πολύ διαφορετική εξέλιξη. Θα μπορούσε απλά να ήταν μια ακόμα εξέγερση που καταπνίγηκε και ξεχάστηκε. Θα μπορούσε απλά να αναφέρεται ως εδάφιο σ' ένα βιβλίο ιστορίας και ως θέμα να απασχολούσε μόνο την εκπαιδευτική κοινότητα. Ενδεχόμενα να ήταν και εκτός της διδακτέας ύλης.

Το γεγονός ότι μέχρι σήμερα έχει κάτι να μας πει, σημαίνει ότι υπήρξε κάτι πιο ουσιαστικό από μια φοιτητική εξέγερση ενάντια σ' ένα αυταρχικό καθεστώς. Ήταν η πρώτη ψηφίδα του ντόμινο που όταν την σπρώξεις ξεκινά η αλυσιδωτή αντίδραση που ρίχνει όλες τις υπόλοιπες. Το φυτίλι που άναψε προκαλώντας την μεγάλη έκρηξη.

Εκείνη τη στιγμή κάποιοι υπερέβησαν εαυτούς, όσο κι αν κάποιοι άλλοι θέλουν να το υποβαθμίσουν ως γεγονός. Αυτό είναι που τιμάμε στις ημέρες μνήμης. Τις υπερβάσεις που συνήθως οδηγούν σε μεγαλειώδη αποτελέσματα είτε άμεσα είτε έμμεσα. Κι η Ελλάδα, ευτυχώς για όλους εμάς, έχει πολλές τέτοιες στιγμές να θυμάται. Και τονίζω το ευτυχώς γιατί σε καιρούς που όλα μοιάζουν να καταρέουν, αυτές οι στιγμές γίνονται φάροι που μπορούν να μας οδηγήσουν με ασφάλεια έξω από τις κακοτοπιές.

Σε καιρούς ευμάρειας αυτές μοιάζουν ουδέτερες, σχεδόν απόμακρες. Σε καιρούς χαλεπούς φεγγοβολούν, εμπνέουν. Αυτός όμως δεν είναι και ο ρόλος των φάρων; Να στέκουν αγέρωχοι στα βράχια και στους καιρούς, αθέατοι από την καθημερινότητα και να οδηγούν με ασφάλεια τα καράβια στον προορισμό τους;

Πολλοί από εκείνη την εξέγερση επέλεξαν συνειδητά να μείνουν στην ανωνυμία. Δεν ζήτησαν παράσημα, δεν διεκδίκησαν δόξες. Έμειναν ηθικά ικανοποιημένοι με την έκβαση του αγώνα τους. Κάποιοι άλλοι αναπόφευκτα έγιναν οι πρωταγωνιστές των μετέπειτα εξελίξεων. Η γενιά της ανατροπής κλήθηκε να οδηγήσει τις εξελίξεις στη μεταπολιτευτική Ελλάδα. Τι πιο ωραίο απ' αυτό το εγχείρημα; Να βλέπεις τις ιδέες σου να επικρατούν και ο λαός να σε ενισχύει για να τις εφαρμόσεις;

Από εκεί και πέρα σήκωσε στους ώμους της μια βαρύτατη ευθύνη. Να αποκαταστήσει αυτό που στα δικά της μάτια ήταν μια κοινωνική αδικία. Και το έπραξε πραγματοποιώντας αρκετές και ριζικές αλλαγές σε πολλούς τομείς. Είναι αναγκαίο και ηθικό να αναγνωρίζουμε τα καλά στοιχεία. Όπως εξίσου αναγκαίο είναι να εντοπίζουμε και τα λάθη. Όχι πάντοτε με διάθεση δημοσίου κατήγορου. Η τιμωρία είναι αναγκαία στα φαινόμενα διαφθοράς αλλά στα λάθη που έγιναν χωρίς δόλο δεν αποτελεί λύση. Αν δεν διορθωθεί το λάθος, όσο κι αν τιμωρηθεί αυτός που το έπραξε το αποτέλεσμα μένει ίδιο.

Πολλοί κατηγορούν τη γενιά του Πολυτεχνείου για τη σημερινή κατάσταση της χώρας. Δεν φέρει όμως αυτή την αποκλειστική ευθύνη. Υπήρξαν κι άλλοι παρόντες στον “τόπο του εγκλήματος”. Μια ολόκληρη γενιά γαλουχήθηκε βλέποντας τη διαφορά να εισβάλει αργά και βασανιστικά στην καθημερινότητά της με την ανοχή των κυβερνώντων. Μια ολόκληρη γενιά εξοικιώθηκε με τους όρους “φακελάκι”, “γρηγορόσημο”, “μίζα”, “λάδωμα” και άλλες τέτοιους ευφάνταστους τίτλους. Ελάχιστοι τα πολέμησαν εν τη γενέσει τους. Οι υπόλοιποι, μαζί και ο λαός, μάλλον περίμεναν κάποιον υπερήρωα του κινηματογράφου να τα διορθώσει.

Θέλοντας κάποιος να είναι δίκαιος με τη γενιά αυτή, το μεγαλύτερο λάθος που μπορεί να της καταλογίσει είναι ότι επέτρεψε σε αυτά τα φαινόμενα να κακοφορμίσουν και να μολύνουν όλη την κοινωνία. Ως γενιά της ανατροπής θα έπρεπε να μείνει ο θεματοφύλακας των θεσμών και των αξιών. Παρά ταύτα ας μην τους ρίχνουμε όλα τα αναθέματα πάνω τους. Αυτοί τουλάχιστον τόλμησαν μια ανατροπή στη ζωή τους. Εμείς δεν ξέρω κατά πόσο είμαστε ικανοί να κάνουμε τη δική μας...  

 
Από τη στήλη “ΨΙΛΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ” στη ΡΟΔΙΑΚΗ της Κυριακής