Είναι το αίμα που τραβά, το Σφακιανό, το Ελληνικό...Του Μανώλη Δημελλά

Ζερεφός, ένα ακόμη Ελληνικό επώνυμο, που κρύβει ματωμένες ιστορίες, ενώ το ανίδεο παρόν του, ακόμη ψάχνει και παλεύει, μήπως συναντήσει σε κάποια γωνία, κάτι από το άγνωστο και σκοτεινό παρελθόν.

Ψηλός και χαμογελαστός, ο Ζοζέ Ζερεφός, μπαινόβγαινε στην Ελληνική εκκλησία, στις Κυριακάτικες λειτουργίες κρατούσε ευλαβικά το αναμένο του κερί, ενώ συνόδευε τη γυναίκα και τα παιδιά του. Δεν σταματούσε μόνο εκεί, βοηθούσε τον μητροπολίτη στα καθημερινά, και πρόσφερε τις υπηρεσίες του, σαν οδηγός του, στις φορτωμένες ημέρες από συναντήσεις και δουλειές εκτός του ναού.

Ακόμη κι όταν χασομεράς μαζί του, με τη βοήθεια της ακούραστης Μάρως Σπανούδη, να μεταφράζει τα Πορτογιέζικα και να ανοίγει το δίαυλο επικοινωνίας, ο Ζοζέ είναι ταπεινός και μετρημένος, ρωτά γενικά για την Ελλάδα, ενώ μέσα του καίγεται, έχει πάρει φωτιά η ψυχή του.

Όσο προχωρά η κουβέντα, ανοίγει οι προτάσεις έχουν τεράστια ερωτηματικά. Ένα είναι σίγουρο, ο άγνωστος Έλληνας προπάππους  ερωτεύτηκε σφόδρα και ίδρωσε σεντόνια, αγκαλιά με μια λυγερή Μοζαμβικάνα. Έπειτα έκαμε τα πιο όμορφα παιδιά του κόσμου, όπως είναι όλα τα παιδιά για τους γονείς τους, και δεν τα αρνήθηκε, αντίθετα αναγνώρισε τα καμάρια του και τους έδωσε το όνομα του.

Εκεί τελειώνουν οι γνώσεις του Ζοζέ για το  αίμα, που τρέχει στις φλέβες του. Ο ίδιος είναι ποιητής και λογοπλάστης, είναι σχεδόν σίγουρος ότι  κάπου υπάρχει ένα Ελληνικό νησί, που κρατά ένα κομμάτι από τις ρίζες του.

Ο Ζοζέ πέρασε σαν μυθικό βιβλίο  μέσα από τις ζωές μας. Δαγκώνουν τα δικά μας στερεότυπα, έτσι λίγο αμφιβάλεις, μα και λίγο αναρωτιέσαι, για την αλήθεια των λόγων του. Όμως όταν τυχαία συναντάς τον σπουδαίο πανεπιστημιακό καθηγητή Χρήστο Ζερεφό, όλα αλλάζουν, μπαίνουν στη σειρά και απλοποιούνται.

Οι Ζερεφοί κατάγονται από τα Σφακιά της Κρήτης, όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν το νησί και κατέκαψαν το χωριό τους, φυγαδεύτηκαν από τον Μοροζίνη στην Πελοπόννησο και από εκεί πέρασαν στα Κύθηρα. Στα 1780 ο πρό-πρό-πάππους του Χρήστου Ζερεφού, απογράφεται στα Κύθηρα σαν Gianni Serefos.

Απέναντι από τα Κύθηρα, προς τη Μονεμβάσια, υπάρχει μάλιστα και το βυζαντινό χωριό Ζαραφώνα.

Με την αποτυχιά του ξεσηκωμού από τον Ορλώφ ξεκινά να σκορπίζει το όνομα Ζερεφός σε όλο το κόσμο.

Ο προπάππους του Χρήστου Ζερεφού, βρέθηκε να ζει με την οικογένεια του στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, μια άλλη οικογένεια Ζερεφών έφυγε για την Αυστραλία και η τελευταία κατέληξε στη Σμύρνη.

Κάποιος απόγονος από τις παραπάνω οικογένειες, ταξίδεψε μέχρι τη μακρινή Μοζαμβίκη και άφησε τα χνάρια του για πάντα στο Λουρέτζο Μάρκες.

Ενώ με την επανάσταση του Οράμπι, στα 1906, ο Αγγλικός στόλος γκρέμισε τα Ελληνορωμαικά τείχη, για να καταστείλει το ξεσηκωμό και ο παππούς του ακαδημαϊκού Ζερεφού μετακομίζει στο Κάϊρο όπου και γενιέται ο Χρήστος και με την επανάσταση του Νάσσερ το 1955 η οικογένεια επέστρεψε στην Ελλάδα.
Από τη άλλη πλευρά, στις παραλίες του μακρινού Ινδικού ωκεανού, γεννιέται τη δεκαετία του 1950, ο Ζοζέ Ζερεφός. Από τότε γνωρίζει την αποικιοκρατία, την απελευθέρωση, εσωτερικές εντάσεις και τον δεκαετή εμφύλιο πόλεμο, όμως ποτέ δεν κατάφερε να βρεί κάποια επαφή με τις ρίζες του. Η Ελλάδα έμοιζε πάντα με όνειρο, με τόπο που ωρίσκεται σε έναν άλλο, ξενικό πλανήτη, έτσι γράφει το Αιγαίο πέλαγος μέσα στα μάτια του.

Είναι η πρώτη φορά στα 56 χρόνια του, που μέσα από την Ορθόδοξη κοινότητα Μοζαμβίκης και τον Δεσπότη Ιωάννη Τσαφταρίδη, οι Ελληνικής καταγωγής Μοζαμβικάνοι νιώθουν να πατούν Ελληνικό έδαφος!

Δεν διεκδικεί τίποτε ο Ζοζέ Ζερεφός, δεν ψάχνει παραλιακά οικόπεδα και πανωσηκώματα, τρανταχτές κληρονομιές από τους παππούδες του. Καμαρώνει για το θαλασσινό αίμα, που τρέχει μέσα στις φλέβες του, θέλει τα παιδιά του να γνωρίσουν περισσότερα, για τη μισή πατρίδα τους , και ονειρεύεται ένα Ελληνικό σχολείο στο Μαπούτο, βαλμένο εκεί, πίσω από την εκκλησία. Γράμματα και  βιβλία, Ελληνικές γνώσεις, να μπαινοβγαίνουν, να τρυπούν το μυαλό των απογόνων του.

Αυτό είναι και το όνειρο του Δεσπότη, σήμερα ψάχνει για έναν εθελοντή δάσκαλο. Αφού κατάφερε να χτίσει την αίθουσα εκδηλώσεων και ολοκληρώνει τον πρώτο όροφο, που θα χρησιμοποιηθεί για κατοικία του δασκάλου, τώρα κάνει έκκληση για να βρεθεί ο ψυχωμένος που θα διδάξει Ελληνικά στη Μοζαμβίκη.

Άφησα το πιο σπουδαίο για το τέλος, δεν είναι βαφτισμένος Ορθόδοξος ο Ζοζέ Ζερεφός. Μόλις τώρα έρχεται σε επαφή και γνωρίζει την θρησκεία μας, τώρα μαθαίνει για τον χριστιανισμό και παίρνει χρόνο η αληθινή μύηση.

Αν προσέξεις ίσια στα μάτια του, αν αφήσεις το χρώμα του δέρματος στην άκρη, θα δεις πόσο μεγάλη είναι αυτή η πατρίδα.

Κι αν οι πολιτικοί της πατεράδες είναι κακομοίρηδες και μίζεροι, η Ελλάδα έμοιαζε πάντα με μια ανοιχτή αγκαλιά, που περιμένει τα παιδιά της.
Manolis Dimellas