Μετά από εννιά χρόνια προσπαθειών (;) για δημοτική ανακύκλωση στο νησί μας είμαστε στο μηδέν ή σχεδόν στο μηδέν ενώ κινδυνεύει ο όποιος σχεδιασμός υπάρχει από καθυστερήσεις και εμπόδια που θα έπρεπε να έχουν λυθεί εδώ και πολύ καιρό. Τελικά μήπως οι δημοτικές αρχές αλλά και η επίσημη πολιτεία δεν έχουν καταλάβει την αξία της ανακύκλωσης και οι δηλώσεις είναι απλά στάχτη στα μάτια των πολιτών;
Την ίδια ώρα η χώρα μας είναι στην τελευταία θέση της αξιολόγησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ευρώπη των 27 για τις επιδόσεις στη διαχείριση των αστικών αποβλήτων (Screening of Waste Management Performance of EU Member States, Βρυξέλλες 2/7/2012) με ποσοστά ανακύκλωσης που δεν ξεπερνούν το 17-18%, κομποστοποίησης οργανικών αποβλήτων 3% και ταφής 82%. Όλα αυτά όταν όπως έχουμε αναφέρει σε προηγούμενες εκδόσεις οι υποχρεώσεις μας βάσει στόχων είναι τεράστιες από φέτος μέχρι το 2020 και αποκλείεται με τις σημερινές νοοτροπίες να εκπληρωθούν. Στο νησί μας τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα.
Οι περιπέτειες του Κέντρου Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ)
Ο χώρος που θα δημιουργηθεί το ΚΔΑΥ όπως είναι σήμερα . Έπρεπε φυσικά να είναι όλα έτοιμα για να μην υπάρξουν κι άλλες καθυστερήσεις
Οι περιπέτειες του ΚΔΑΥ άρχισαν το 2004 όταν το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Ροδίων με την υπ’ αριθμ. 421/29-10-2004 απόφασή του παραχωρεί στη Δημοτική Επιχείρηση Καθαριότητας Ρόδου (ΔΕΚΡ) την αναγκαία έκταση εντός του ΧΥΤΑ για να κατασκευαστεί το ΚΔΑΥ Ρόδου. Η ΔΕΚΡ με τη σειρά της στις 2/11/2004 παραχωρεί με απόφαση του ΔΣ της (αρ. 10/2-11-2004) κατά χρήση την έκταση αυτή στην Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης Α.Ε (ΕΕΑΑ).
Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ)
Η ΕΕΑΑ είναι εταιρεία που ιδρύθηκε το Δεκέμβριο του 2001 από βιομηχανικές και εμπορικές επιχειρήσεις που, είτε διαθέτουν συσκευασμένα προϊόντα στην ελληνική αγορά, είτε κατασκευάζουν διάφορες συσκευασίες. Στο μετοχικό κεφάλαιο του Συστήματος συμμετέχει κατά 35% και η Κεντρική ‘Ένωση Δήμων Ελλάδος (Κ.Ε.Δ.Ε). Η ΕΕΑΑ υλοποιεί στη χώρα μας το Σύστημα Συλλογικής Εναλλακτικής Διαχείρισης – «ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ» (Σ.Σ.Ε.Δ.-ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ) και συνεργάζεται με 241 Καλλικρατικούς Δήμους ενώ με την εταιρεία είναι συμβεβλημένες 1.400 εταιρείες που εκπροσωπούν το μεγαλύτερο μέρος των συσκευασιών στην Ελλάδα. Τα έσοδά της προέρχονται κυρίως από τις εισφορές των συμβεβλημένων μελών και που φυσικά εισπράττονται από τον καταναλωτή μέσω των πωλήσεων συσκευασιών.
Στις 27/4/2006 υπογράφτηκε η σύμβαση μεταξύ ΔΕΚΡ που εκπροσωπούσε τους τότε Δήµους Ροδίων, Ιαλυσού, Καλλιθέας και Πεταλούδων, δηλαδή το 70% του µόνιµου και εποχικού πληθυσμού του νησιού της Ρόδου, και της ΕΕΑΑ ΑΕ. Αντικείμενο της σύµβασης ήταν η μελέτη, κατασκευή και λειτουργία του Κ∆ΑΥ Ρόδου και η εφαρμογή προγράμματος ανακύκλωσης των υλικών συσκευασίας, µε ευθύνη και δαπάνες της ΕΕΑΑ Α.Ε. Η σύμβαση αυτή δεν υλοποιήθηκε ποτέ παρά τις οχλήσεις τόσο του πρώην Δήμαρχου Ροδίων Χ. Χατζηευθυμίου προς την Υπουργό Περιβάλλοντος Τ. Μπιρμπίλη (26/10/2009 και 3/2/2010) αλλά και τις προσωπικές επισκέψεις του σημερινού Δημάρχου στο Διευθυντή της ΕΕΑΑ Ι. Ραζή (Ιανουάριος του 2011), την Υπουργό ΠΕΚΑ Τ. Μπιρμπίλη (13/4/2011) και την τηλεφωνική επικοινωνία με την πρόεδρο του ΕΟΕΔΣΑΠ Κ. Λαζαρίδη (28/4/2011).
Στις 2/5/2011 με νέα επιστολή του στην Κ. Λαζαρίδη ο δήμαρχος ζητά να υλοποιήσει άμεσα η ΕΕΑΑ τις συμβατικές της υποχρεώσεις προειδοποιώντας μάλιστα ότι θα προσφύγει στα αρμόδια εθνικά και ευρωπαϊκά όργανα αλλά και σε ένδικά μέσα αν χρειαστεί. Το αποτέλεσμα όλων των παραπάνω ήταν να μην ιδρώσει το αυτί κανενός και να ενταχθεί τελικά η κατασκευή του ΚΔΑΥ στο ΕΣΠΑ (!!!). Πράγματι στις 15 Νοεμβρίου 2011 εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον – Αειφόρος Ανάπτυξη (ΕΠΠΕΡΑΑ) 2007-2013 το έργο που περιλαμβάνει την κατασκευή και τον απαιτούμενο εξοπλισμό του Κέντρου σε έκταση 7 στρεμμάτων στο χώρο του ΧΥΤΑ. Προϋπολογισμός του έργου €4,3 εκ.
Μέχρι σήμερα έχουν δημοπρατηθεί δύο από τα τέσσερα υποέργα του συνολικού έργου. Συγκεκριμένα η κατασκευή του Κέντρου προϋπολογισμού €2,3 εκ. (με αναθεώρηση και ΦΠΑ) με μειοδότη την κοινοπραξία Λινάρδος & ΣΙΑ – Παπαπέτρου Κ. με μέση έκπτωση 50,113% και του υποέργου του τεχνικού συμβούλου με μειοδότη την κοινοπραξία Ε.Π.Τ.Α. Α.Ε. – Ηλίας Τσίγκρας που υπέβαλε οικονομική προσφορά €64.738,79 (χωρίς ΦΠΑ) και έκπτωση 16,73%. Απομένουν τα υπόλοιπα δύο υποέργα που αφορούν την προμήθεια του σταθερού εξοπλισμού προϋπολογισμού €1.950.000 και την προμήθεια του κινητού εξοπλισμού προϋπολογισμού €150.000 για τα οποία δεν έχουν συνταχθεί ακόμα μελέτες οι οποίες θα συνταχθούν από τον τεχνικό σύμβουλο.
Τα νέα προβλήματα
Η οικονομική επιτροπή με την υπ’ αριθμ. 137/15-4-2013 απόφασή της ενέκρινε το αποτέλεσμα του διαγωνισμού της 12/3/2013 (δηλαδή 8 μήνες πριν) για την κατασκευή του ΚΔΑΥ στον οποίο προσήλθαν δώδεκα (12) εργοληπτικές εταιρείες και αποκλείστηκε μία. Ενέκρινε δηλαδή το πρακτικό γνωμοδότησης της επιτροπής διαγωνισμού βάσει του οποίου ανακηρύχθηκε μειοδότρια η κοινοπραξία Λινάρδου – Παπαπέτρου ενώ ταυτόχρονα απέρριψε τις ενστάσεις των εταιρειών DYNAMIC WAY που κατετάγη τρίτη στη διαδικασία και της εταιρείας ‘Τσακίρης Τσαμπίκος & ΣΙΑ ΕΕ’ που κατετάγη τελευταία!
Δυστυχώς η τελευταία εταιρεία προσέφυγε στην επιτροπή του άρθρου 151 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων κατά της απόφασης της Οικονομικής Επιτροπής, όπου όμως και εκεί δε δικαιώθηκε από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου. Αυτό δεν την πτόησε αφού προσέφυγε εκ νέου κατά της απόφασης της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ενώπιον της επιτροπής του άρθρου 152. Το αποτέλεσμα είναι σήμερα, οκτώ μήνες ακριβώς από την ημέρα του διαγωνισμού που έδωσε ελπίδες ότι επιτέλους θα προχωρήσει ένα τόσο σημαντικό έργο, να μην έχει ακόμα συνεδριάσει η εν λόγω επιτροπή ώστε να δοθεί λύση στο ένα από τα πολλά προβλήματα για την κατασκευή του ΚΔΑΥ.
Από την άλλη πλευρά το πρακτικό της Οικονομικής Επιτροπής της 3ης Σεπτεμβρίου 2013 που αναθέτει το υποέργο του τεχνικού συμβούλου στην κοινοπραξία ΕΠΤΑ ΑΕ – Η. Τσίγκρας και εξουσιοδοτεί την Διεύθυνση Τεχνικών Έργων και Υποδομών να υπογράψει τη σχετική σύμβαση, δεν έχει ακόμα εγκριθεί από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση ώστε να υπογραφεί η σύμβαση και να αναλάβει ο τεχνικός σύμβουλος ώστε να επιταχυνθεί και η διαδικασία σύνταξης μελετών και δημοπράτησης των άλλων δύο υποέργων αλλά και της εκτέλεσης συνολικά του έργου. Είναι αξιοθαύμαστη πάντως η ταχύτητα διακίνησης των εγγράφων μεταξύ υπηρεσιών, αφού το πρακτικό της Οικονομικής Επιτροπής χρειάστηκε δύο μήνες για να πάει από το Δήμο στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Προφανώς κάποιοι δεν βιάζονται ή κάτι άλλο συμβαίνει.
Και το κερασάκι …
Διεύθυνση Τροχαίου Υλικού. Όπως φαίνεται η πηγή πολλών δεινών
Σαν να μην φτάνουν όμως τα διαδικαστικά προβλήματα και οι καθυστερήσεις, έρχεται και η Διεύθυνση Τροχαίου Υλικού του Δήμου να βάλει το χέρι της. Όπως βλέπετε στις φωτογραφίες ο χώρος όπου θα κατασκευαστεί το ΚΔΑΥ είναι αυτή τη στιγμή κατειλημμένος από στρώματα, καναπέδες και άλλα έπιπλα τα οποία παραμένουν εκεί για πάνω από ένα χρόνο ενώ εξακολουθούν να συσσωρεύονται νέα. Το μηχάνημα που τα διαλύει (shredder) από την άλλη ήταν ακινητοποιημένο για περίπου οκτώ μήνες αφού είχε φτάσει το όριο της συντήρησής του αλλά συντήρηση δε γινόταν. Τώρα που επιτέλους έγινε συντήρηση δεν μπορούν να βρεθούν ένας φορτωτής και ένα φορτηγό για να ξεκινήσει η διαδικασία. Αυτά ενώ υπάρχει εντολή του δημάρχου εδώ και αρκετό καιρό να απομακρυνθούν άμεσα όλα τα υλικά.
Ο καταστροφέας ήταν οκτώ μήνες εκτός λειτουργίας. Τώρα περιμένει …
Ακόμα δηλαδή κι αν αύριο το πρωί λυθεί το πρόβλημα της προσφυγής για τον ανάδοχο του έργου της κατασκευής του κτηρίου είναι αμφίβολο αν συγκινηθούν οι αρμόδιες υπηρεσίες και ειδικά η Διεύθυνση Τροχαίου Υλικού για να εξασφαλισθούν τα μέσα για τη καταστροφή και μετακίνηση της γιγαντιαίας και επικίνδυνης στοίβας που έχει συσσωρευτεί στο χώρο όπου κατά τα άλλα θα κατασκευασθεί το ΚΔΑΥ. Φυσικά εδώ δε φταίει ούτε ο επίτροπος ούτε η οικονομική και πολιτική συγκυρία.
Ανακύκλωση Ηλεκτρικών και Ηλεκτρονικών Συσκευών
Άμεσα πρέπει να ενεργοποιηθεί η συμφωνία με την Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕ
Ένα άλλο θέμα που πρέπει να προχωρήσει άμεσα είναι η ενεργοποίηση εκ νέου του μηχανισμού για τη περισυλλογή και ανακύκλωση των παλιών ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών. Να υπενθυμίσουμε ότι ο Δήμος Ροδίων είχε υπογράψει στις 16/12/2005 σύμβαση με την Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. που αποτελεί τον υπεύθυνο φορέα για την οργάνωση και λειτουργία του Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού στην Ελλάδα. Η σύμβαση ήταν τριετής και ενώ έληγε στις 15/12/2008 παρατάθηκε για ακόμα ένα χρονικό διάστημα. Όμως σήμερα δεν ισχύει πλέον και επομένως στην ουσία δεν υπάρχει ένα αξιόπιστο σύστημα ανακύκλωσης των συσκευών.
Η Διεύθυνση Καθαριότητας και Ανακύκλωσης από την πλευρά της ήλθε σε επαφή με την εταιρεία στις αρχές του 2013 και καταβάλλει προσπάθειες ώστε να ενεργοποιηθεί νέα συμφωνία είτε απευθείας με την εταιρεία είτε μέσω αναδόχου που θα προκύψει από διαγωνιστική διαδικασία ώστε να καλυφθούν τόσο οι πολίτες όσο και οι μεγάλοι παραγωγοί τέτοιων συσκευών. Πάντως ακόμα και σήμερα αν υπάρξει τέτοιου είδους απόβλητο συλλέγεται και οδηγείται στο χώρο του ΧΥΤΑ εάν βέβαια προλάβει η υπηρεσία καθαριότητας αφού την ανακύκλωση τέτοιων υλικών την έχουν αναλάβει εδώ και καιρό οι ΡΟΜΑ.
Η ανακύκλωση στα σχολεία
Οι κάδοι που άρχισαν να τοποθετούνται στα σχολεία για χαρτί, αλουμίνιο και πλαστικό.
Η ανακύκλωση στα σχολεία που επρόκειτο να ξεκινήσει με τη βοήθεια της ΑΜΚΕ «Εθελοντές για το Περιβάλλον και τον Πολιτισμό της Ρόδου» πάγωσε για αρκετό καιρό αφού η εταιρεία ανέστειλε τις δράσεις της λόγω και της αδιαφορίας της δημοτικής αρχής. Τώρα φαίνεται ότι ξεκινάει από το Δήμο για άλλη μια φορά η προσπάθεια ώστε σταδιακά σε λίγους μήνες να καλυφθούν όλα τα σχολεία του νησιού μιας και οι κάδοι για τρία υλικά (χαρτί, αλουμίνιο, πλαστικό) υπάρχουν ήδη.
Μέχρι σήμερα έχουν διανεμηθεί κάδοι σε οκτώ σχολεία ενώ μέχρι τέλος Νοεμβρίου θα έχουν καλυφθούν όλα τα σχολεία της ΔΕ Ρόδου και το επόμενο τρίμηνο εκτιμάται ότι θα έχουν πάει σε όλα τα σχολεία του νησιού. Την αποκομιδή θα αναλάβει η εταιρεία ΠΕΡΜΕ όπως προβλέπεται και μέσα από το τελευταίο διαγωνισμό για την αποκομιδή από την ιδιωτική εταιρεία.
Αυτό θα είναι ένα ελπιδοφόρο μήνυμα, όχι τόσο λόγω της ποσότητας των ανακυκλώσιμων, αλλά λόγω του εκπαιδευτικού χαρακτήρα που θα έχει μια τέτοια δράση στο σύνολο των μαθητών. Εάν μάλιστα συνδυαστεί με περιβαλλοντικά προγράμματα και εργασίες που αναπτύσσουν πολλά σχολεία θα έχει ακόμα μεγαλύτερα οφέλη για τα παιδιά.
Κομποστοποίηση
Όπως γράφουμε παραπάνω οι επιδόσεις της χώρας στον τομέα της κομποστοποίησης είναι δραματικές. Στο νησί μας είναι ανύπαρκτες. Οι στόχοι και εδώ είναι απραγματοποίητοι προς το παρόν και εξαιρετικά αμφίβολο αν επιτευχθούν στο μέλλον με τους ρυθμούς που κινούμαστε. Οι πληροφορίες της στήλης μας αναφέρουν ότι γίνεται μια προσπάθεια για αίτηση συνδρομής στο ΕΠΠΕΡΑΑ για προμήθεια εξοπλισμού αξίας €800.000 αλλά είναι λίγο πρώιμο να πούμε ακόμα αν πραγματικά μπορεί να προχωρήσει ένα τέτοιο σχέδιο.
Ο (πικρός) επίλογος
Οι ευθύνες για τη σημερινή κατάσταση δεν είναι βέβαια μόνο του Δήμου αλλά εκτείνονται και στην περιφέρεια Ν. Αιγαίου που μέχρι στιγμής δεν έχει εκπονήσει ένα ολοκληρωμένο και συνεκτικό σχέδιο περιφερειακού σχεδιασμού διαχείρισης των στερεών αποβλήτων(ΠΕΣΔΑ). Ένα τέτοιο σχέδιο θα προέβλεπε συγκεκριμένες πολιτικές για την μείωση των αποβλήτων, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και την κομποστοποίηση σε όλο το Αιγαίο. Όσον αφορά την ανακύκλωση θα προέβλεπε τη διαλογή στην πηγή με τέσσερις κάδους και ανακύκλωση και άλλων υλικών εκτός από αυτά της συσκευασίας όπως μπάζα, έπιπλα, ογκώδη, λάδια κουζίνας κλπ ώστε να είμαστε εναρμονισμένοι με τις προβλέψεις της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας.
Η δημοτική αρχή από την πλευρά της, όπως γράψαμε και στο προηγούμενο αφιέρωμα για το ΧΥΤΑ, ενώ θα μπορούσε να προχωρήσει πιο γρήγορα στα ζητήματα ανακύκλωσης επιτρέπει να σημειώνονται καθυστερήσεις σε δευτερεύοντα θέματα από τους ίδιους τους αιρετούς αλλά και τους υπαλλήλους που βάζουν σε κίνδυνο έργα πολλών εκατομμυρίων ευρώ τα οποία εκτός των άλλων θα μπορούσαν να δημιουργήσουν πολλές θέσεις εργασίας. Αλλά αυτά μας ενδιαφέρουν μόνο θεωρητικά όπως φαίνεται.
Η τεράστια προσπάθεια των Εθελοντών δεν έτυχε της ανάλογης στήριξης από τη δημοτική αρχή.
Το πιο λυπηρό όμως είναι ότι μέχρι να υλοποιηθούν όλα αυτά τα έργα, πράγμα που μπορεί να πάρει πολλά χρόνια και ίσως δε γίνει ποτέ, ο Δήμος είχε την ευκαιρία να κάνει τη διαφορά εκμεταλλευμένος την εθελοντική προσφορά ανθρώπων που κατάφεραν να αλλάξουν το τοπίο στον τομέα της ανακύκλωσης σε λίγους μέσα μήνες. Η ανακύκλωση 700 τόνων χαρτιού από τους «Εθελοντές για το Περιβάλλον και τον Πολιτισμό της Ρόδου» μέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια έδειξε ότι πολλά μπορούν να γίνουν αν πιστεύουμε σε ένα σκοπό.
Κι όμως ο Δήμος και ειδικά ο δήμαρχος και οι υπεύθυνοι δημοτικοί σύμβουλοι δεν έσκυψαν και δεν συνέδραμαν όσο έπρεπε αυτή την προσπάθεια με αποτέλεσμα να πάμε πίσω για άλλη μια φορά. Το ερώτημα λοιπόν είναι απλό: Θέλει η δημοτική αρχή να προχωρήσει η ανακύκλωση; Έχει λίγους μήνες μπροστά της να μας πείσει.
