Η ενοποίηση των αρχαιολογικών «πόλων» της Ρόδου, πρόκληση για τη βιώσιμη κινητικότητα - Γράφει ο Αγαπητός Ξάνθης, αρχιτέκτονας

Η Ρόδος είναι ένα ανοιχτό εργαστήρι πολιτισμού και τέχνης. Η όλη δομή της πόλης εκπέμπει ένα φως που πηγάζει από τον «Θεό Ήλιο», προστάτη κατά την αρχαιότητα του νησιού. Το ιστορικό κέντρο του νησιού παραμένει το πολιτιστικό κεφάλαιο παρά τις αλλοιώσεις που έχει δεχθεί από το νεωτεριστικό τρόπο δόμησης και χωροταξίας. Η απουσία ενός συνολικού σχεδιασμού στα χνάρια του ιπποδάμειου συστήματος αποτελεί μια πολεοδομική έλλειψη που επισημάνεται σε όλες τις εκφάνσεις των νέων προσεγγίσεων από τους αρχιτέκτονες. Ακόμη και ο τουρισμός του νησιού βασίζεται στην πολιτιστική εικόνα του η οποία τείνει να φθαρεί με αρωγό το χρόνο. Η Μεσαιωνική Πόλη και ο χώρος της Ακρόπολης (Μοντε Σμιθ) αποτελούν μαζί με το Ροδίνι (όπου εμφανιζόταν η περιπατητική σχολή της αρχαίας φιλοσοφίας), τοπόσημα ειδικού βάρους, τα οποία προσδιορίζουν την οριοθέτηση της πόλης. Πράγματι σήμερα, η αλόγιστη μεγέθυνση της πόλης χωρίς σημεία αναφοράς αποδυνάμωσαν τα τοπόσημα. Καθορίστηκε η πόλη μόνο από το περίγραμμα της θάλασσας (ευτυχώς) και την Μεσαιωνική Πόλη ως οικονομική δράση παρά μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομίας. Επίσης η Ακρόπολη παραμένει «ανέντακτη» στον δημιουργικό ιστό της πόλης και παρουσιάζεται ως μονάδα πολιτιστικής ιδιότητας με ξεχωριστή προσβασιμότητα και επικοινωνία. Η πόλη του Ήλιου, η πόλη του φωτός, η πόλη της πολυπολιτισμικής εικόνας μπορεί να διαθέσει σήμερα το «συνδετικό» κρίκο των δύο πόλων της. Της Μεσαιωνικής Πόλης και της Ακρόπολης. Του υψηλότερου σημείου με το χαμηλότερο. Θα είναι η «γέφυρα» του χθες με το σήμερα και το αύριο, για μια πόλη της βιώσιμης κινητικότητας, της αειφόρου αστικής ανάπλασης. Η Ρόδος με την δυνατή ναυσιπλοΐα της και το ισχυρό εμπόριο αποτελούσε περιοχή πλούτου και οικονομική ς ευμάρειας με το δικό της νόμισμα (6ο αιώνας π.Χ) το οποίο κατέκλυσε τις αγοράς και τις οικονομίες της εποχής. Το 408/7 η πόλις της Ρόδου ενοποιείτε από τα τρία (3) κράτη που υπήρχαν στο νησί σε ένα «συνοικισμό». Ο τρίτος αιώνας π.Χ την βρίσκει σε αναπτυξιακή πορεία θέτοντας τη Ρόδο στην λίστα των ισχυρών κρατών της εποχής της Μεσόγειου. Αποτέλεσε μία από τις ισχυρότερες πόλεις της ελληνιστικής περιόδου. Η πόλη σχεδιάστηκε βάσει του ιπποδάμειου πολεοδομικού συστήματος και ρυμοτομικού χάρτη το οποίο βασιζόταν στη γεωμετρική διαίρεση και τη «νέμεση» του χώρου. Οι ελεύθεροι χώροι, οι πλατείες, τα άλση, οι λιμενικές, οι εμπορικές και οικιστικές ζώνες, η Ακρόπολη σχεδιαστήκαν σε πλήρη αρμονία χρήσης. Ακόμη και υποδομές διέτρεχαν το σχέδιο των δρόμων και το νερό διανεμόταν στις οικίες και ξεχωριστοί αγωγοί διοχέτευαν τα όμβρια ύδατα στη θάλασσα. Εκτός βέβαια από την οικονομική ισχύ η πόλις εξελίχθηκε σε κέντρο ποίησης, φιλοσοφίας, ρητορείας και φιλολογίας προάγοντας τα γράμματα και τις τέχνες. Κατά την αρχαιότητα η Ρόδος ήταν διαμετακομιστικό και παράλληλα κομβικό (hub state) κράτος της Νοτιανατολικής Μεσόγειου καταγράφοντας μια ιστορία στα διεθνή δρώμενα και μια σπουδαία γεωπολιτική θέση. Όλο αυτό το σπουδαίο ιστορικό μπορεί να παρουσιαστεί και να αναγνωστεί με τη άμεση σύνδεση της Μεσαιωνικής Πόλης (Μ.Π) με την Ακρόπολη με ΠΕΖΟΔΙΑΒΑΣΗ της υπάρχουσας οδού ΠΙΝΔΟΥ. Η ευθεία της οδού καθορίζει τα σημεία, την αμεσότητα των δύο πόλων (Μ.Π και Ακρόπολης) η οποία χωροταξικά είναι εξόφθαλμη. Η Πόλη έτσι θα αποκτήσει ένα μοναδικό πεζόδρομο όπου οι μνήμες, η ιστορία, η τέχνη και ο πολιτισμός αποδίδουν ένα εκπληκτικό μείγμα. Μαζί με τον παραλιακό (ξυλο)πεζόδρομο του τουριστικού λιμανιού ως ισορροπία σε σχήμα ανάποδου ( Τ ) η πεζοδρόμηση της οδού ΠΙΝΔΟΥ (και με πιθανή επέκταση σε τριγωνική σύνδεση ( Δ ) με το Ροδίνι) θα αποτελούσε μια ολοκληρωμένη αρχαιολογική ενοποίηση. Με την απομάκρυνση δε των ελαχίστων αυτοκινήτων που σταθμεύουν στη συγκεκριμένη οδό, η Ρόδος θα παρουσιάσει στον επισκέπτη και στο δημότη μέσα από το ιπποδάμειο σύστημα, το πολεοδομικό μεγαλείο της αρχαίας Ρόδου με έμφαση και πειθώ. Η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων αποτελεί μια σπουδαία χωροταξική παρέμβαση που θα ανακουφίσει τον πολεοδομικό ιστό της πόλης, θα τον ξεκουράσει από την «κατάληψη» των αυτοκίνητων και θα τον αναζωογόνηση για την πληρέστερη λειτουργία του. Ας τολμήσουμε, γιατί χωρίς Οράματα θα αφυδατωθούμε, θα μικρύνουμε, θα συρρικνωθούμε. Και αυτό το Όραμα έχει όνομα, διεύθυνση και (ιπποδάμειο)σύστημα ένταξης. Στο χέρι μας η υλοποίηση του, στο μυαλό μας η αποτυχία του… Υ.Γ. Για τα ιστορικά στοιχεία έχει ληφθεί ως πηγή: Το βιβλίο των: Στεφανάκη, Μ., και Δημητρίου, Ε. «Τα νομίσματα της Νήσου Ρόδου κατά την Αρχαιότητα», 2015, Αθήνα: Ινστιτούτο του βιβλίου-Καρδαμίτσα.

Φωτογραφικό υλικό

Προτάσεις Verena

Από την Νέμεσις – Πανελλήνια Ομοσπονδία για το περιβάλλον, τα ζώα, το κυνήγι, εκδόθηκε η ακόλουθη...
Μπορεί να κάνει σήμερα τον ανήξερο ο δήμαρχος Ρόδου Αλέξης Κολιάδης όμως στην συνεδρίαση του...
Χθες ομόφωνα το περιφερειακό συμβούλιο Νοτίου Αιγαίου αποφάσισε και ζητά την μείωση των ελαφιών στη...
Αρχισαν τα...γαλλικά στο νέο δημοτικό συμβούλιο Ρόδου πολύ νωρίτερα απ ότι αναμενόταν!....Σε μια...